Kiến thức hay soi cầu lô đề?
Nhân có việc một
anh chủ doanh nghiệp dùng chương trình tặng sách để quảng bá thương hiệu, khẩu
hiệu thì hoành tráng lắm, nào là “Lập Chí Vĩ Đại”, “Khởi Nghiệp Kiến Quốc”,
nghe cứ tưởng như đọc hết mớ sách ấy thì xứ Nam ta sẽ hóa Rồng hóa Hổ liền, một
người bạn mới hỏi tôi rằng: Cớ sao tụi nó hay làm màu vậy bác?
Ba cái chương
trình tặng sách đó thế giới người ta làm đầy quanh năm suốt tháng, mà có thấy
ai hóa Rồng hóa Hổ chi đâu. Cái ngày tôi còn ở xứ Hitler, cuối tuần nào cũng có
lũ lượt các hội đoàn đến tặng các loại Kinh Thánh để dụ vào đạo, cũng may là xứ
ấy người ta cấm tiệt cuốn Mein Kampf (sách của Hitler) không thì chắc giờ tôi
cũng thành tín đồ Nazis đòi thanh tẩy lũ An Nam mọi rợ để làm trong sạch nòi giống
Aryan thượng đẳng không biết chừng.
Nếu bạn google
thì sẽ thấy hàng mớ các cái chương trình tặng sách kiểu như bạn tặng bất kỳ ai đó một cuốn
sách thì sẽ nhận được 20 cuốn sách từ những người khác tặng lại.
Nói chung ba
cái vụ tặng sách ruồi bu vậy thường chả có tác dụng chi hết, có chăng là thêm mớ
giấy lộn rác nhà vì giờ giấy vệ sinh được bán rất rẻ mà lại mềm mại hơn.
Có người sẽ cãi
rằng: Ấy tôi đọc cuốn “Khuyến học” thấy hay lắm, cuốn ấy đầy cảm hứng quốc gia
dân tộc, khuyên ta thoát Á, gây dựng sự độc lập tự cường, học sách ấy theo ắt xứ
ta sẽ giống Nhật Bản. Cái mà người ta thấy hay thấy đúng đâu có nghĩa là nó
đúng nhỉ?
Lại có người
nói: Sách cũng có chút kiến thức, cho người ta đọc sách biết đâu người ta thoát
nghèo, đổi đời thì cũng tốt. Cái biết đâu ấy liệu có xác suất cao bằng trúng đề
hay trúng Vietlott? Nếu không bằng thì phát cho người ta 10 ngàn đi chơi
Vietlott cho nhanh.
Thực ra ba cái
trò này đều dùng cái mẹo của đám soi cầu lô đề để lừa người cả. Mẹo ấy ra sao?
Nếu xác suất trúng đề là 1/100 thì mấy gã thầy bà chỉ cần dụ được 100 tín đồ, mỗi
ngày ban cho mỗi đứa một số khác nhau thế là ngày nào cũng có đứa cảm ơn gã vì trúng đề. Nếu gã cao tay dụ được 10.000 đứa tin theo thì mỗi ngày sẽ có 100 đứa ca
tụng, đốt vàng mã cho gã vì được ăn đậm. Lúc ấy, lúc ấy người ta đều sẽ mê muội,
nói gì cũng không tin nữa, bằng chứng người thực việc thực ra đó, mỗi ngày có cả
trăm đứa đổi đời nhờ lộc thánh, liệu ai không tin cho được? Đứa nào dại miệng
nói tau theo hầu thánh mãi chưa ăn phát nào thì sẽ được nghe trả lời là mày
chưa đủ đức tin. Đứa nào xấu miệng nói rằng ăn đề hay không chả liên quan gì đến
thánh sẽ gom đủ gạch xây biệt thự to hơn cả trung tâm thương mại Vincom.
Mà kỳ thực người
ta thấy hay, thấy có kết quả đâu có liên quan gì đến việc soi cầu, thế nhưng kẻ
chơi lô đề tất phải soi cầu, để có hy vọng mà chơi.
Mấy anh doanh
nghiệp vốn thạo cái trò quảng cáo kiểu này nên thường gom mấy cuốn sách nổi tiếng
nhưng vô thưởng vô phạt, đọc xong hiểu thế nào cũng được, lại của mấy tác giả
ngoại quốc để đỡ bị soi mói rồi đem tặng linh tinh, phát không càng nhiều sách
thì càng dễ có mấy câu ca tụng kiểu hôm nay nhờ đọc sách của anh mà em ăn
Vietlott.
Tại sao lại vậy?
Sở dĩ có chuyện
đó là vì kinh tế thị trường một mặt tạo ra sự giàu có, nhưng sự giàu có đó chống
lại con người, nó chỉ phục vụ cho tư bản, bỏ mặc đa số con người sống trong thất
bại, nghèo đói, tuyệt vọng. Vì vậy con người cần có một thứ gì đó để nuôi hy vọng,
để có thể tiếp tục tồn tại. Rất nhiều sách viết cho mục đích đó, nó được gọi là
truyền cảm hứng, đọc nó xong thì người ta thấy mình thay đổi, thấy có động lực
làm việc này việc kia. Song cái mà người ta không hiểu được là sự thay đổi của
người ta có hay không cũng chả liên quan gì đến ba cái cuốn sách ấy. Một thứ
không thể tự nhiên xuất hiện nếu nó không tồn tại sẵn ở đâu đó. Cái khát vọng
thay đổi nó vốn đã ẩn náu trong bản thân người ta, chỉ chờ cơ hội thích hợp là
bùng lên. Cuốn sách truyền cảm hứng kia vốn cũng như trò soi cầu lô đề, nó trở
nên có giá trị vì gặp được người muốn thay đổi và có thể thay đổi vào đúng thời
điểm đọc nó, chính người đó khiến nó có giá trị chứ không phải ngược lại.
Hàng sa số những người đọc cuốn sách đó mà không thay đổi gì sẽ bị lãng quên.
Hàng sa số những người không cần đọc cuốn sách đó mà có sự thay đổi sẽ chẳng bao giờ được biết đến.
Nếu cuốn sách đó thực sự có tác dụng thần kỳ như người ta quảng cáo thì sau vài ngày không ai cần phải đọc nó nữa. Mọi người đọc nó và trở nên giàu có cả rồi. Sự tồn tại của nó chứng minh rằng nó chẳng có tác dụng gì hết.
Nó đơn giản là một liều thuốc phiện để người ta tiếp tục mơ màng với đời và an ủi cho những thất bại của đời mình.
Kết luận là gì?
Thông thường mấy
cuộc tranh luận triền miên lặp đi lặp lại về các cuốn sách truyền cảm hứng hay
tạo động lực là vô nghĩa, như chính bản thân chúng. Người ta sẽ luôn mang kinh
nghiệm ra chứng minh nó đúng, mặc dù kinh nghiệm không phải là bằng chứng.
Mánh lái buôn của Lã Bất Vi
Lã Bất Vi là lái
buôn rất giàu, nhưng ông ta còn giàu hơn nhiều khi buôn vua.
Quay lại với
anh chàng chủ doanh nghiệp, việc đầu tiên cần nhớ rằng anh ta kinh doanh và phải
kiếm lợi. Bất kể mục tiêu hoành tráng đến đâu thì cuối cùng nó phải được hiện
thực hóa bằng tiền, nếu không anh ta sẽ phá sản và đi ăn mày, bất chấp mớ sách
vĩ đại, có giá trị như vàng của anh ta, mặc dù bán giấy cân thì cũng sẽ có đồng
nát gom. Việc tặng sách chỉ là quảng cáo, mục đích chính của anh ta là kinh
doanh cái khác.
Vậy việc tặng sách
sẽ hỗ trợ việc kinh doanh của anh ta ra sao? Đó mới là câu hỏi đúng.
Thứ nhất, khi
anh ta tặng một số lượng sách rất lớn thì các nhà xuất bản và giới trí thức, vốn
làm công việc môi giới kiến thức, sẽ rất vui mừng, vì điều đó tạo công ăn việc làm
cho họ. Tức là họ sẽ ủng hộ anh ta hết mình.
Thứ hai, những
cuốn sách anh ta tặng đều là là sách phương Tây, con đẻ tinh thần của chủ nghĩa
tư bản, bàn chuyện làm ăn kiếm lợi. Tức là anh ta sẽ được lòng giới trí thức thân
phương Tây.
Thứ ba, nền
kinh tế thị trường ở Việt Nam vốn bị phân mảnh bởi sự phân mảnh của hệ thống chính
trị, tạo ra vô số những rào cản về chính sách, thủ tục giữa các chính quyền địa
phương, giữa chính quyền địa phương và chính quyền trung ương. Do vậy, một
doanh nghiệp muốn làm ăn lớn thì phải có khả năng đàm phán về chính sách với cả
chính quyền trung ương lẫn địa phương. Giới trí thức thân phương Tây đang dần dần
trở nên có thế lực trong việc tham mưu chính sách cả ở chính quyền trung ương lẫn
địa phương, khi nhận được sự ủng hộ của họ thì doanh nghiệp sẽ có khả năng đàm
phán chính sách. Lối làm ăn này thể hiện sự phân mảnh của hệ thống chính trị, nó
có thể tạo ra những doanh nghiệp cực lớn ở ngay những nơi nghèo khó lạc hậu nhất,
vì nó có khả năng tập trung nguồn giá trị thặng dư mà không một nền kinh tế tư
bản nào sánh được.
Nhiều năm quy ẩn
trong rừng cuối cùng cũng khiến anh chủ doanh nghiệp ngộ ra chân lý thời đại.
Thế nên anh ấy
có mang siêu xe với người mẫu để đi tặng sách cho mấy cháu dân tộc miền núi cởi
truồng, một chữ bẻ đôi đọc còn chưa nổi thì bạn cũng đừng vội chê cười.
Anh ta vốn hiểu rõ việc mình làm, ấy là tạo dựng mối quan hệ với trí thức địa
phương.
Mạng lưới trí
thức rộng lớn ủng hộ anh ta từ những vùng quê đói nghèo đến những thành thị xa
hoa, đấy là cái anh ta muốn và cần để kiếm tiền.
Thế nên anh ta
tuyên bố sẽ phung phí hàng tỷ đồng tiền Mỹ để tặng sách thì các bạn cũng đừng
nghĩ đó là tiền cho người nghèo để đổi đời, kỳ thực anh ta mua sự ủng hộ của giới
trí thức trong công cuộc làm giàu của bản thân.
Chân lý của thời
đại tư bản chỉ có vậy. Thời đại tư bản chỉ biết đến một thứ minh triết duy nhất,
đó là minh triết của đồng tiền. Hoặc là bạn hiểu nó hoặc là bạn bị nó nghiền nát.