Showing posts with label Biện chứng. Show all posts
Showing posts with label Biện chứng. Show all posts

Saturday, May 18, 2019

Tư duy biện chứng để làm gì?

Dạo nhà thờ Đức Bà Paris bị cháy trụi, bên cạnh đám me Tây khóc than ầm ĩ cho nước Pháp thực dân thì cũng có một số người nhân dịp ấy mới nói rằng:
- Ngày xưa nước Pháp đi xâm lược thuộc địa, cướp bóc đốt phá không biết bao nhiêu chùa chiền miếu mạo, giờ là quả báo thôi, có gì mà phải than khóc. Pháp cũng đốt bảo nhiêu chùa chiền ở Việt Nam mà có đứa me Tây nào chịu khóc đâu.

Một hôm nọ, có vị giáo sư khoa Triết học mới dạy dỗ quần chúng ngu lâu mãi không chịu hiểu rằng:
- Họ nói vậy là sai, sai vì họ không có tư duy biện chứng. Thứ nhất, cái nhà thờ ấy là tài sản nhân loại, không phải chỉ riêng của người Pháp. Thứ hai, chúng ta có thù với chính quyền thực dân Pháp chứ không phải người dân Pháp. Thế nên khi cái nhà thờ ấy cháy thì ta phải tỏ lòng thương tiếc, không được tỏ thái độ vui mừng như vậy.

Phải tư duy biện chứng theo kiểu như vậy thì khác gì khổ dâm?


Bây giờ cứ thử hỏi vị giáo sư khoa Triết học ấy rằng nếu cái nhà thờ ấy là cái chùa to nhất Việt Nam và vị giáo sư của chúng ta là người Pháp thì đức ngài tôn quý ấy sẽ nói sao?  Chắc chắn đức ngài biện chứng của chúng ta sẽ hét lên sung sướng rằng: Đúng rồi, hãy đốt ra tro đám tà đạo đó đi, hãy dựng lên nhà thờ mới của Đức Chúa Trời Gô Loa! 

Nghe chuyện đến đây chắc hẳn sẽ có người bỉ bôi cái thằng tôi rằng: Thật là loại ếch ngồi đáy giếng, biết gì về 'Hai nguyên lý, ba quy luật và sáu cặp phạm trù mà chê ngài giáo sư triết học?

Đã chót thì phải chét vậy, tôi đành mổ xẻ cái xảo thuật của món Triết học này cho rõ. Vốn là giáo sư của chúng ta khi đả phá quan niệm bị coi là sai trái kia thì ngài ấy không nghiên cứu nó đến nơi đến chốn, tìm hiểu cơ sở xã hội của nó mà dùng phép logic hình thức để phủ nhận. Bởi vì bắt đầu bằng một quan niệm trừu tượng, không gắn liền với cơ sở xã hội đã sinh ra nó nên giáo sư khoa của chúng ta buộc phải sử dụng đến 'bù nhìn rơm', đây là một xảo thuật phổ biến trong tranh biện. 'Bù nhìn rơm' ở đây là 'tài sản nhân loại', bằng từ 'tài sản nhân loại' thì ngài đã gán cho người Pháp, người Việt và đủ các loại người nói chung quyền lợi và trách nhiệm với cái nhà thờ ấy, đáng lẽ ngài phải chứng minh điều này, nhưng chứng minh cái này thì ngài sẽ hớ nặng, vì không có thứ quyền lợi và trách nhiệm nào như vậy tồn tại cả. Nếu có me Tây nào đó ở Việt Nam vì hết lòng với nước mẹ tuyên bố cái nhà thờ là tài sản nhân loại và me Tây sẽ có quyền bán vé kiếm tiền ở đó thì nước mẹ Đại Pháp sẽ vả cho me Tây ấy không còn cái răng nào. Vậy nên câu thứ nhất của giáo sư là vô nghĩa hoàn toàn, đó là lối nói trùng lắp để khẳng định cái mà ngài đã giả định. Câu thứ hai của giáo sư cũng tiếp tục với xảo thuật ấy, nhân dân cũng là một cái bù nhìn rơm, theo truyền thống chính trị học phương tây người ta thường dùng nhân dân để nhét đủ thứ phi lý thậm chí mâu thuẫn nhau vào đó. Ở đây ngài giáo sư của chúng ta giả định là nhân dân Pháp đang đau buồn vì cái nhà thờ đó bị cháy rụi, mặc dù về mặt triết học đó chính là điều mà ngài phải chứng minh. Nhân dân Pháp có bao gồm đám vui sướng hay thờ ơ vì cái nhà thờ đó cháy không? Ngài giáo sư của chúng ta sẽ tuyên bố rằng đám người Pháp đó không phải là nhân dân Pháp. Thế là một mặt ngài giáo sư bắt toàn bộ dân Pháp phải khóc than cho cái nhà thờ bị cháy và mặt kia bắt dân Việt Nam phải khóc than theo vì dân Pháp đang khóc.

Những chuyện tào lao kiểu này giờ đầy rẫy trên mạng xã hội, người ta nói xuôi hay nói ngược cũng được. Ai cũng tỏ ra là mình đúng, mình là chân lý.

Vậy thì tư duy biện chứng hay không là ở cách người ta chỉ ra cái khuôn khổ xã hội đã sinh ra những quan niệm phủ nhận nhau mà chả ảnh hưởng gì đến nhau, chứ không phải ở chỗ dùng quan niệm này bác bỏ quan niệm kia. Sở dĩ những quan niệm phủ nhận nhau cùng tồn tại được trên truyền thông, va chạm nhau chan chát mà không ai bị sứt mẻ tí gì là bởi vì truyền thông đã trở nên độc lập với tương đối với xã hội.

Kinh tế thị trường là sự tách rời giữa chức năng chính trị và chức năng kinh tế. Truyền thông không còn là chính trị nữa, nó hướng vào việc đưa tin và kiếm tiền từ quảng cáo cho doanh nghiệp. Vậy nên nó phải đưa càng nhiều tin càng tốt, thứ hút được càng nhiều người theo dõi càng tốt. Điều đó làm cho truyền thông mất đi sự cấp tiến và đặc tính chính trị, bị tách rời khỏi bộ máy chính trị. Một mặt, nó chỉ đóng vai trò truyền tải tin tức, ai đó sẽ lựa chọn và làm việc cần phải làm. Mặt khác, do kinh tế thị trường dựa trên các cá nhân đơn lẻ tự do cạnh tranh với nhau trong việc mua bán hàng hóa, điều đó phản ánh vào truyền thông thành các quan niệm xung đột, có khuynh hướng phủ nhận lẫn nhau, nhưng truyền thông không thể từ bỏ cái cơ sở kinh tế ấy được, nó buộc phải tạo ra một cơ chế cho các quan niệm phủ nhận lẫn nhau ấy cùng tồn tại. Từ đó, trên truyền thông hình thành một lớp người chuyên đại diện cho các quan niệm xung đột nhau, họ đánh trận giả với nhau, thu hút sự chú ý của công chúng và giải trí cho công chúng bằng cách dùng các xảo thuật để tấn công nhau, không ngừng tạo ra các làn sóng công luận theo hướng này hoặc hướng kia.

Đấy là cách mà truyền thông tạo ra công luận, tạo ra những quan niệm phủ nhận lẫn nhau. Ngài giáo sư của chúng ta là một sản phẩm của hệ thống ấy, ngài tưởng rằng mình đang dạy dỗ công chúng về tư duy biện chứng nhưng thực ra chỉ lải nhải lặp đi lặp lại những gì mà truyền thông muốn. Nếu gặp may, ngài giáo sư sẽ tạo thành một làn sóng công luận, ngài sẽ kiếm được nhiều con nhang, đệ tử, tiền bạc và danh tiếng. Nếu không thì ngài cũng chẳng tốn gì ngoài mớ nước bọt giá rẻ, việc đầu tư cho phép biện chứng của ngài cũng chẳng tốn kém gì nhiều hơn trong khi chờ đợi những đợt sóng công luận khác.

Những người cộng sản hay những cộng đồng có tính cộng sản nguyên thủy xưa kia họ xử lý những sự xung đột này thế nào? Rất đơn giản, họ tập hợp những người đại diện cho những quan điểm phủ nhận nhau lại, mời các quý ngài trình bày, tranh luận thoải mái, cuối cùng tất cả cộng đồng biểu quyết để chốt lại một cái, tất cả sẽ phải tuân thủ theo quan điểm đã được lựa chọn ấy, bất kể trước đó theo quan điểm nào. Ai còn nói khác thì xử phạt nghiêm khắc. Thế nhưng đó lại là điều không bao giờ ngài giáo sư của chúng ta muốn, nhân danh phép biện chứng, triệu lần không, bởi vì đặc quyền tư duy biện chứng của ngài sẽ trở thành món đồ cổ mất giá thảm hại khi đám dân đen ngu dốt thất học được quyền quyết định cái gì là đúng và cái gì là sai.

Friday, April 28, 2017

Viết chơi đôi dòng nhân dịp giải phóng thống nhất đất nước: Dân chủ là gì?

Năm nào đến dịp 30/4 chó chả sủa váng, không sủa lấy đâu tiền mà bù vào trợ cấp xã hội nhỉ?

Đã là người tự trọng thì tự làm tự ăn, việc gì phải ngửa tay nhận trợ cấp xã hội như đám bình dân lúc tàn canh thời Hy Lạp- La Mã, đỉnh cao văn minh nhân loại, tấm gương sáng láng về dân chủ mà các con giời trí thức đầu to mắt cận bây giờ vẫn ca ngợi hoành tráng đấy. Ấy kéo áo các chú phát, dân chủ không phải do các thành bang Hy Lạp phát minh ra nhé, các học giả Tây nhiều lông và không lông chứng minh được rằng thể chế ấy sinh ra ở Trung Đông, vùng Lưỡng Hà, chính xác là Iran-Irag và Syria ngày nay. Thế mà Syria bây giờ đang bị Mẽo và liên quân ném bom SML vì tội thiếu dân chủ, còn Iraq thì coi như đã xong béng!

Vậy thì cái dân chủ phương Tây chui ở lỗ nẻ nào ra nhỉ? Mặc dù nó vẫn tự xưng là đỉnh cao văn minh nhân loại, thừa hưởng truyền thống dân chủ Hy-La (tộc Franken đã hủy diệt toàn bộ văn minh La Mã). Ở Việt Nam, có mấy ông chui háng Hán để thoát Hán rồi lại bài Hán để thoát Hán (Tai Ương, chữ Đông La!) hay mấy ông cố vấn thủ tướng chính phủ vẫn kêu gào rát họng rằng dân chủ ấy là ngọn cờ văn minh nhân loai, cả thế giới phải đi theo nhé, đừng theo Tàu, mặc dù hàng Tàu giá rẻ bỏ đời, không theo ăn cám cả lũ. Dân chủ phương Tây vốn sinh ra ở đất Anh thuộc địa (của lãnh chúa Pháp), chả liên quan gì đến dân chủ của Hy-La cổ xưa, vì Hy-La cổ xưa đã bị man tộc German đánh cho tàn mạt. Mà cũng lạ, lịch sử thế giới toàn cho thấy man tộc hủy diệt các nền văn minh đỉnh cao chứ không có ngoại lệ. Nhiều con giời đến đoạn này sẽ vênh mặt lên kêu Hoa Kỳ, nhưng dân Hoa Kỳ vào lúc đế quốc Anh đỉnh cao thì cũng là đám mọi rợ, toàn đám cặn bã, đi đày, Tin Lành, đầu trộm đuôi cướp bị Châu Âu văn minh đuổi chạy có cờ thì sang Bắc Mỹ sống. Dân chủ phương Tây hiện nay vốn sinh ra từ cái gọi là sự độc lập của 'lordship', từ này không có trong từ điển tiếng Việt vì Việt theo hệ phong kiến tập quyền. Hình dung một cách đơn giản là hệ thống phong kiến của phương Tây lúc đó là tản quyền, có vua và các quý tộc địa phương, vua nắm chính quyền trung ương còn quý tộc hay lãnh chúa nắm toàn bộ chính quyền địa phương. Vua thì có quyền lực rất to nhưng các lãnh chúa lại có quyền lực nhà nước độc lập trong lãnh địa của mình. Vương quyền phải bảo vệ và độc lập với lãnh chúa quyền, ấy là dân chủ thời trung cổ. Nếu ai đọc lịch sử đế quốc Ba Lan-Lít Va thì sẽ biết đoạn này có nghĩa là gì. Thứ nhất, các lãnh chúa sẽ bầu ra vua, thứ hai các lãnh chúa có quyền đòi công lý mà không sợ bị trừng phạt. Đại loại là một lãnh chúa này nếu thấy bị một lãnh chúa khác xúc phạm thì có quyền đem quân oánh vỡ mặt thằng ấy mà vua không có quyền can thiệp, cho dù thằng ấy có là em ruột của vua.

Tư tưởng của toàn bộ giới trí thức Việt Nam hiện nay đều vay mượn của Phan Châu Trinh, cái chủ nghĩa tự do thời trung cổ ấy, đại diện cho sự độc lập của tầng lớp tư sản quan liêu, như cái anh giáo sư làm toán chuyên chém chính trị. Nhiều người bị ngộ, nghĩ anh ấy chống chính quyền ghê lắm, nhưng thực ra anh ấy bảo thủ và bảo vệ chính quyền (tầng lớp quan liêu) cực kỳ (gia đình anh ấy xuất thân thế nào thì ai cũng rõ). Anh ấy theo đuổi đặc quyền của giới công chức và theo chủ thuyết kỹ trị, tức là kỹ thuật, công nghệ và khoa học quyết định tất (giới trí thức nắm hết kiến thức khoa học và công nghệ thế nên họ ủng hộ thuyết kỹ trị), thế nên chính quyền rất ưu đãi anh ấy, he he he. Mọi người cũng đừng lạ khi thấy có ông chuyên gia cả đời về công nghệ thông tin nhưng lại đòi Việt Nam quay về thời Lê Thánh Tông, mặc dù thời ấy người ta chả cần đến công nghệ thông tin làm gì! Đặc quyền nó làm mờ mắt tất cả!

Thế nên dân chủ vô sản là thủ tiêu mọi đặc quyền, nếu anh còn đặc quyền thì anh còn là giai cấp bóc lột. Dân chủ không bao giờ đi cùng với đặc quyền!

Chiến tranh chống Mỹ ở Việt Nam cũng là đấu tranh giai cấp, cũng là chiến tranh ý thức hệ, việc gì phải phủ nhận như anh nghị vẫn tự hào về nguồn gốc tư sản và muốn cấp license cho chị em bán trôn hợp pháp. Lúc đó, Mỹ dựa vào giai cấp tư sản và địa chủ tư sản hóa để thống trị Việt Nam, thế nên ngụy Sài Gòn là đám lính đánh thuê muốn bám chân Mỹ để gia nhập giai cấp tư sản quốc tế, đừng hỏi tại sao sau này đương kim UVBCT trước lúc bị đưa ra kỷ luật đã nhiệt tình ve vãn Hòn Ngọc Viễn Đông (anh ấy muốn mượn thế lực cũ để củng cố địa vị hiện tại). Giai cấp vô sản và lao động ở Việt Nam đã chiến thắng. Lần đầu tiên Việt Nam thoát khỏi cái bóng ám ảnh suốt cả chiều dài lịch sử, vì con đường duy nhất để tạo ra một quốc gia vĩ đại trong lịch sử hiện đại của loài người, như lời cố chủ tịch vĩ đại đã nói, ấy là chính quyền liên minh công-nông-binh-trí thức. Đó là định mệnh lịch sử của một đế quốc phương Nam. Lần đầu tiên trong lịch sử, Việt Nam lớn lên mà không cần trở thành một đế quốc như những đế quốc khác.

Dân chủ ở Việt Nam là người lao động làm chủ đất nước. Việt Nam đã hấp thụ được toàn bộ văn minh nhân loại từ hình bóng của một con người vĩ đại. Thứ nhất, thủ tiêu mọi đặc quyền, giai cấp tư sản không được tham gia chính quyền, anh đã nắm quyền lực về kinh tế thì anh không được nắm quyền lực chính trị. Thứ hai, nông dân Việt Nam có quyền công dân (theo nghĩa chính trị hiện thực: tức là họ không chỉ có quyền bỏ phiếu mà còn có quyền có đại diện cố định trong chính quyền), đây là di sản Hy Lạp mà toàn bộ văn minh phương Tây đã đánh mất, song cũng vì thế mà đừng lạ là nông dân hay làm loạn, họ có làm loạn thì cũng không bao giờ vứt bỏ địa vị công dân mà họ lần đầu tiên sau hàng ngàn năm phong kiến phương Đông mới có được. Nông dân có làm loạn thì vẫn giương cao cờ búa liềm, đám nào giương cờ vàng là nông dân oánh cho hỏng người ngay, mấy anh cờ vàng muốn kiếm số ăn tiền tài trợ coi chừng cái này. Thứ ba, công nhân có một cơ sở vững chắc là gia đình, gia đình ở Việt Nam là mối liên hệ với gia tộc, tức là mối liên minh về mặt huyết thống và kinh tế với nông dân, đừng hỏi tại sao mấy anh nghị cấp tiến muốn có gái bán dâm hợp pháp để phá hoại gia đình truyền thống của dân Việt Nam.

Cuộc kháng chiến thống nhất đất nước của Việt Nam là cuộc kháng chiến của dân tộc và giai cấp, nhiều người không hiểu chiến thắng ấy có nghĩa là gì, nhưng chính nó đã khai sinh ra một khái niệm dân chủ mới, thừa hưởng toàn bộ những thành quả vĩ đại nhất của lịch sử nhân loại. Chiến thắng của Việt Nam chính là chiến thắng của nền dân chủ.

Sunday, August 9, 2015

Tâm thần học về chủ nghĩa Marx kiểu Walras

Cách đây đã nhiều năm, khi còn học đại học ở Việt Nam, có lần thầy dạy môn kinh tế học của tôi đã nói rằng phương pháp của kinh tế chính trị học Marxist và phương pháp của kinh tế học là gần giống nhau. Marx thì đi từ cái trừu tượng đến những cái cụ thể, còn kinh tế học là cho một yếu tố biến đổi trong khi giả định những yếu tố khác không thay đổi để xem xét tác động của yếu tố ấy, tức là đều đi từ cái đơn nhất đến tổng thể. Tất nhiên khi đó tôi chỉ là một sinh viên năm thứ nhất, hoàn toàn không đủ khả năng hiểu điều đó có nghĩa là gì. Mặt khác lúc đó Việt Nam còn rất thiếu sách vở và tài liệu, không cho phép sinh viên tìm tòi hay tham khảo các nhà nghiên cứu kinh tế khắp thế giới như bây giờ.  

Nhiều năm sau, tôi mới có thể nhận ra sự nguy hiểm trong lập luận mập mờ về phương pháp luận đã nêu. Sự khác biệt về phương pháp luận thực sự là yếu tố quyết định sự khác biệt giữa kinh tế chính trị học Marxist và kinh tế học cũng như kinh tế học giả Marxist. Lịch sử tư tưởng kinh tế chính trị phương Tây, tức là nghiên cứu kinh tế chính trị Marxist ở những nước tư bản, đã cho thấy gần 100 năm đấu tranh dữ dội với sự thụt lùi về phương pháp luận đó. Vào năm 1996, khi Alan Freeman và Guglielmo Carchedi xuất bản cuốn "Marx and Non-Equilibrium Economics" với nhà xuất bản Edward Elgar, họ không chỉ thanh toán một thế kỷ nhầm lẫn điên loạn của kinh tế chính trị học Marxist phương tây mà còn mở đường cho một trường phái mới có những bước tiến đáng kinh ngạc trong thời gian gần đây về nghiên cứu kinh tế chính trị học mang hơi thở của thời đại mới. 

Ở Việt Nam giới học thuật hoàn toàn bỏ qua Western Marxism, tức là chủ nghĩa Marx của phương tây, nên những tác giả và tác phẩm như thế này có thể xa lạ độc giả. Song việc tham khảo những thành tựu của Western Marxism có thể sẽ rất có ích, nhất là để phê phán kinh tế học tân tự do, thứ đang bắt đầu nổi lên ở Việt Nam và đang tìm cách thay thế kinh tế chính trị Marxist.

Dưới đây là bản dịch chương 1 của cuốn sách. 


Tâm thần học của chủ nghĩa Marx kiểu Walras
Alan Freeman

Dĩ nhiên là một số nhà kinh tế học Marxist sẽ miễn cưỡng thừa nhận sự phi lý của “lý thuyết giá trị lao động” nhưng hiện giờ nói chung đều thừa nhận rằng việc trình bày sự phi lý đó là hoàn hảo về mặt logic.
Ian Steedman (1981:11)


Khi năng suất tăng lên, khối lượng hàng hóa của nhà sản xuất tính trên giờ lao động cũng tăng lên; do vậy bà [Luxemburg] nói rằng tỷ lệ c so với v cũng phải tăng. Đây là một sai lầm.
Joan Robinson (1951:22)


Điều này dĩ nhiễn đã được biết đến trong nghiên cứu Marxist như là vấn đề chuyển hóa. Như đã được biết rõ, phương thức mà Marx đề xuất là sai lầm.
Paul Sweezy, trong Steedman (1981:25)
1.1 Giới thiệu

Có những người đủ ngây thơ để đọc Marx như một nguồn kiến thức. Đối với một độc giả - dĩ nhiên là lý tưởng, bất mãn với áp bức hay bất công, muốn thay đổi thế giới và vì lý do này khát khao thấu hiểu cách thế giới vận hành – Marx nói, một cách tổng quát: có những người sở hữu tài sản vì lợi ích của bản thân và những người không. Những người sau tạo ra của cải, mà không có chúng thì những người trước sẽ không tồn tại. Người giàu có duy trì sự bất công này với áp bức, lừa dối, tham nhũng và bạo lực. Họ chiến đấu vì bổng lộc, để lại cho thế giới bệnh hoạn và đau khổ. Mục tiêu đầy tham vọng của họ thường xuyên thoát khỏi tầm kiểm soát, phá hủy không phân biệt những người có lỗi cũng như vô tội với hài kịch hay bi kịch. Mặc dù vậy, quá trình đó đưa đến cho những người tạo ra của cải, nếu họ tổ chức một cách có ý thức để làm như vậy, cơ hội để lật đổ trật tự này và xây dựng một trật tự khác tốt hơn.

Những phương trình chết cứng khác tóm lược các phân tích của Marx về nền kinh tế tư bản chủ nghĩa xoay quanh tất cả những tuyên bố đó, dĩ nhiên ngoại trừ loại thứ hai. Điều này thể hiện qua tuyên bố của McLellan (1980:77) rằng “Đọc Marx chỉ như đọc một nhà kinh tế học sẽ gắn liền với việc làm sai lệch một số phần trong tư tưởng của ông. Đối với Marx, như ông đã tự tuyên bố vào đầu năm 1844, kinh tế học và đạo đức gắn bó chặt chẽ với nhau.” Kinh tế học của Marx đưa ra một hiểu biết mang tính xã hội, chính trị và đạo đức thống nhất.

Các phạm trù “kinh tế học”, xuất hiện như một thứ phi nhân có linh hồn riêng – giá cả, tiền bạc, lãi suất – đối với Marx là những dạng khác nhau của quan hệ giữa người với người. Ông không chỉ giải thích tại sao chúng tăng lên hay giảm xuống mà còn giải thích ý nghĩa xã hội của chúng: ai được, ai thua, ai thống trị. Đó là mấu chốt khiến con người tác động và bị tác động; lý do công nhân bị đưa ra đọ sức với chủ doanh nghiệp, nước nghèo chống lại nước giàu và lý do có bất công, áp bức, chiến tranh, xả thải, nói ngắn gọn là các vấn đề sống còn của sự sống trên hành tinh.

Đây là nguồn gốc sự ảnh hưởng lớn lao của ông đối với thế giới. Kết quả là phân tích kinh tế học của ông đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ thống tư tưởng của ông. Nếu nó được chứng minh là sai lầm thì đó là thành công của tất cả những người có lợi ích gắn liền với việc kêu gọi thị trường phi nhân tính làm trọng tài cho tranh chấp cá nhân – trong việc lý tính hóa thế giới như bề ngoài, thay vì bản chất.

Lịch sử kinh tế học cũng như lý thuyết của nó cho thấy ở đâu cần dịch vụ thì người cung cấp xuất hiện. Các học giả chuyên nghiệp hiện đại trình bày sự mô tả “ngây thơ” của Marx theo nhu cầu nhưng lại sai lệch. Trong đó, các nhà kinh tế học có một vai trò đặc biệt. Ngay cả khi quan điểm chính trị và xã hội của Marx được miễn cưỡng thừa nhận thì lý thuyết kinh tế của ông vẫn bị coi là sai về mặt logic. Rõ ràng do công trình của ông dựa trên kinh tế chính trị nên điều đó cáo buộc lý thuyết của ông đơn giản là đã sai toàn bộ, bất chấp sự thấu hiểu sâu sắc của ông.

Có một điểm chung giữa những người đối lập và các nhà kinh tế cực đoan là kinh tế học tân cổ điển – và các nhà kinh tế học – có chung lợi ích trong việc hạ uy tín Marx. Song một số lượng lớn các nhà Marxist cũng chấp nhận cáo buộc đó và nhiều người đã đi đầu trong việc lôi kéo những người khác. Do những người quan sát ngây thơ sẽ không thể ngờ được rằng các nhà Marxist lại có lợi ích trong việc hạ uy tín Marx, điều này tạo ra một sức ép khủng khiếp đối với quan điểm về việc có sai lầm thật sự và không thể cứu vãn trong lập luận kinh tế của Marx.

Chương này có hai chức năng. Thứ nhất, nó chứng minh về mặt lý thuyết và bằng các tác phẩm của Marx rằng ông không sai lầm như bị cáo buộc. Là một con người thì ông có thể sai lầm, nhưng không sai về mối quan hệ giữa giá trị với giá cả, về nguồn gốc của lợi nhuận, hay về khuynh hướng suy giảm của lợi nhuận. Do vậy, những độc giả ngây thơ, đang đọc Marx như được đề cập ở phía trên, hiểu về kinh tế học tốt hơn là các chuyên gia. Sự mô tả hợp lý, có logic về kinh tế thị trường của ông tốt hơn bất cứ lý thuyết nào khác, kinh tế thị trường đã chứng tỏ điều mà Marx nói và giải thích về những vận động đã được quan sát của nền kinh tế.

Nhiều người khác đã trình bày nghiên cứu này, ít nhất là từng phần1, mục đích của chương này hoàn toàn không mới. Mặc dù vậy, chức năng thứ hai là giải thích lý do khiến việc bảo vệ nó bị lãng quên. Chúng ta giải quyết câu hỏi rõ ràng trong bình luận của Steedman (1977:49n):

Dạng lập luận hiện thời đã được nghiên cứu dưới nhiều hình thức khác nhau, bởi nhiều tác giả khác nhau trong suốt 80 năm qua. Tất cả đều đi đến một kết luận tương tư và không phát hiện được sai lầm logic trong các lập luận đó.

Nếu có sai lầm logic trong các lập luận phản bác Marx, tại sao không ai, ngay cả các nhà Marxist, nhận ra chúng trong suốt 80 năm qua?

Chúng tôi sẽ chứng minh rằng cáo buộc về sai lầm đã bị đưa nhầm địa chỉ. Nó chống lại một lý thuyết không phải là của Marx. Bên có lỗi là thứ mà chúng tôi gọi là Chủ nghĩa Marx kiểu Walras, theo tên của Leon Walras (1834-1910), người sáng lập ra lý thuyết cân bằng. Đây là thứ mà chúng tôi khẳng định là sự cân bằng đội lốt Marx, một sự chỉnh sửa đáng trách tư tưởng của Marx theo lý thuyết tân cổ điển. Hệ quả là kinh tế chính trị học có tính chất khoa học của Marx bị chôn vùi trong sự dối trá trong khi kinh tế học nói chung, bao gồm hầu hết các cấu thành “Marxist” của nó, ngày càng có ít hơn khả năng đóng góp vào sự phát triển chủ chốt của kinh tế thế giới.

Kinh tế chính trị học khoa học – đặc trưng Marx đã tạo dựng cho công trình của ông – phải được tính không chỉ cho lý thuyết của nó mà cả các lý thuyết khác. Chủ nghĩa Marx kiểu Walras là một hệ thống khép kín, hợp lý và mạch lạc với các kết luận rõ ràng. Tại sao ba thế hệ tác giả gán những kết luận đó cho Marx? Tôi khẳng định rằng việc sử dụng các phương trình đồng thời, chủ nghĩa hình thức thuộc về lý thuyết Cân Bằng Tổng Quát, đã xuyên tạc không chỉ tính toán về giá cả và giá trị mà xuyên tạc cả bản thân khái niệm. Nó hàm chứa sự tiến triển từ các khái niệm tới hệ thống được coi là bình thường trong tư duy khoa học và công cụ hóa một sự suy đồi từ hệ thống đến khái niệm.

Sự suy đồi này là lý do cho chủ đề của chương này. Nếu chúng ta có thể kỳ vọng chuyên ngành kinh tế học đáp ứng các sự thật hiển nhiên thì lý thuyết có thể chỉ tuyên bố những gì tồn tại và tiếp diễn. Lịch sử cuộc tranh luận cho thấy chuyên ngành kinh tế học thúc đẩy sự tiến hóa của các cơ chế hữu hiệu và ngụy biện để tự chống lại sự thật. Marx áp dụng hai tiên đề. Thứ nhất, ông thừa nhận giới hạn của lý thuyết thuần túy. Nếu ông và Engels không tham gia trong Quốc Tế I và II thì các công trình của họ sẽ chỉ thích hợp là các chú thích ở cuối trang sách trong lịch sử tư tưởng kinh tế. Thứ hai, mặc dù vậy, nghiên cứu lý thuyết có thể “rút ngắn sự đau đẻ” của các giải pháp thực tiễn thông qua phê phán các lý thuyết đang tồn tại, do sự thiếu vắng các sự thay thế lý thuyết, hành động thực tiễn sử dụng bất cứ thứ gì mà nó có trong tay. Mục tiêu của chúng tôi là bóc tách những tiên đề được áp dụng ngầm của lý thuyết cân bằng, dạng thuần túy của phương pháp đồng thời, khỏi những kết luận rõ ràng của nó.

Mục tiêu của một phê phán hiện đại khác với thời Marx còn trẻ, lý thuyết cổ điển vẫn được trình bày như là một người theo chủ nghĩa duy lý sơ khai tôn trọng sự thật, mặc dù vẫn chưa đạt được tới điều đó. Không phải là không có lý do để xử lý nó, như Marx đã làm, như là một khối kiến thức tiến tới phía trước với những lùi bước tạm thời không thường xuyên. Hiện giờ, điều ngược lại mới là đúng. Sự thừa nhận cưỡng bức không thường xuyên về giá trị thực tiễn của Keynes hay Kalecki đã bao trùm và kết hợp chặt chẽ thành một trong những thứ đáng hoài nghi nhất trong tất cả các sự kiện.

Phê phán lý trí thuần túy phải nhường đường cho phê phán phi lí trí thuần túy. Qua đó chúng tôi không chỉ nói tới sự phê phán, như từ ngữ phải thể hiện, mà là một sự khám phá logic mang tính hệ thống về những tiên đề về nền tảng của nó. Chúng tôi muốn hiểu rõ thứ đã khiến hình thức đồng thời trở thành nhu cầu cần thiết – theo con đường cân bằng, nhà tư tưởng bị buộc phải quan niệm thế giới để áp dụng hệ thống của ông ta hay bà ta vào đó.

Chúng tôi cho rằng có thể trình bày rằng hình thức phương trình đồng thời do Bortkiewicz thể hiện, và được tất cả các tác giả sau đó áp dụng, chắc chắn che dấu sự biến động của giá cả cũng như sự mâu thuẫn của cung với cầu và áp đặt thị trường ăn khớp tại giá cả cố định trong vai trò là giả định ban đầu. Nó chứa đựng trong các dạng thuần túy toán học sự giáo điều và sự thừa nhận của Jean-Baptiste Say về việc cung tạo ra cầu của nó. Cạnh tranh, sự vận động của giá trị thặng dư trong việc tìm kiếm lợi nhuận cao hơn cần phải vắng mặt trong các hệ thống phương trình đồng thời. Khái niệm khoa học thông thường về nhân quả, như quan hệ giữa các sự kiện kế tiếp nhau theo thời gian, được thay thế với khái niệm phi thời gian về sự quy định bởi định đề toán học.

Chủ nghĩa hình thức nhất thiết phải thay thế giá cả như nó tồn tại thực tế - tỷ lệ mà tại đó hàng hóa được trao đổi lấy tiền, một hàng hóa đặc biệt – với các tỷ lệ trao đổi được quy định trước đó và độc lập với tiền, do vậy khiến cho việc lý thuyết hóa tiền trở thành bất khả thi. Giá trị như là quan hệ xã hội, dạng mà lao động của con người thể hiện bản thân trong trao đổi, được thay thế bằng khái niệm bái vật giáo về giá trị như là thuộc tính của sự vật được quy định bởi công nghệ sản xuất ra chúng. Cuối cùng chúng tôi muốn trình bày rằng các khái niệm kết quả không thể thể hiện hay giải thích tư bản như là giá trị tự lớn lên, hay trên hệ quả là sự tích lũy, sự phụ thuộc của những nỗ lực của con người vào sản xuất giá trị thặng dư tương đối.

Dựa trên những khái niệm phi Marxist về giá trị, giá cả và quy định, sự đơn giản hóa Marx, sự diễn giải minh bạch đã bị ba thế hệ các nhà Marxist phủ nhận, bởi vì họ đã tự tước bỏ những phương tiện để làm cho chúng có ý nghĩa.

1.2 Các phương trình của quá trình lao động

Chúng tôi bắt đầu bằng những phương trình của quan niệm ngây thơ về chủ nghĩa Marx. Các độc giả thượng lưu được khuyến nghị tạm ngừng biểu lộ sự khinh bỉ và hoài nghi. Nỗi đau có thể xoa dịu bằng việc ghi nhận rằng những phương trình và các giải thích bổ sung được trích dẫn trực tiếp từ Marx, không có suy diễn. Đọc một cách ngây thơ là chữ nghĩa nhưng không suy nghĩ. Bốn phương trình mô tả sản xuất hàng hóa cho thị trường – quá trình lao động.

M=C+V (1)

C’=C+L (2)

S=L-V (3)

Rút ra

C’=C+V+S (4)

Bằng tiếng Anh: một nhà tư bản bắt đầu với tiền, phương tiện ngoại lai và dạng thuần túy của giá trị. Đây là sự phân chia thành tư bản bất biến C và tư bản khả biến V. Do vậy có phương trình (1). C mua hàng hóa, thứ được biến thành hàng hóa khác nhờ hàng hóa sức lao động, thứ thuộc sở hữu của công nhân, gắn bó không thể đơn giản hơn với cá nhân họ và tốn một khoản V. Trong sản xuất, sức lao động tạo ra giá trị mới L, thêm vào giá trị ban đầu C, do đó sản phẩm mới có giá trị C’. Do vậy có phương trình (2). Công việc càng dài hơn, khó khăn hơn, tốt hơn thì L càng lớn hơn2.

Quá trình lao động tạo ra của cải thô C’, lớn hơn số tiền C+V được đầu tư vào sản xuất ra nó, trừ khi nhà tư bản nhầm lẫn nghiêm trọng trong việc tính toán, trong trường hợp đó thì anh ta sẽ tự xóa sổ mình ngay. Phần chênh lệch S được gọi là giá trị thặng dư và được thể hiện trong phương trình (3), thông thường là dương. C’ do vậy được thể hiện bằng phương trình (4).

Những gì công nhân có thể làm trong phạm vi quy luật của đất đai và kinh tế học là những thứ được xác định bằng những phương trình này. Họ có thể tăng V. S giảm xuống nhưng không có thay đổi nào khác. Họ có thể giảm L, khi đó C’ và S cùng giảm. Trong cả hai trường hợp thì nhà tư bản vẫn sở hữu toàn bộ sản phẩm cuối cùng C’, nhưng sẽ thu được ít thành quả S hơn.

Nhà tư bản cũng được quy định một cách bình đẳng. Họ có thể tăng L bằng các buộc công nhân lao động lâu hơn, mệt nhọc hơn hay tốt hơn, trong phạm vị giới hạn sinh học và các quy luật về không gian và thời gian. Họ có thể giảm V. Giảm V không mang lại gì cho toàn thể giai cấp, mặc dù vậy một cá nhân có thể thu được giá trị từ nhà tư bản khác bằng cách giảm chi phí của họ mà không giảm giá, như được thảo luận ở phần 2 phía trên. Điều này vẫn đúng bất kể sự giàu có hiện thời, có nghĩa là giàu có về vật chất hay giá trị sử dụng, mà giá trị là đại diện.

1.3 Phương trình về lưu thông

Trong lưu thông, hàng hóa được mua và bán với những số tiền như sau:

M’=M+m (5)

M’=C+V+m (6)

Mỗi nhà tư bản bán đầu ra (giá trị C’) lấy một tổng số tiền M’, giá thị trường của sản phẩm tại thời điểm trao đổi. Sự chênh lệch là tổng số tiền m, lợi nhuận. Giờ M’ có thể khác C’: một cá nhân có thể bán thứ gì đó trị giá 60 bảng để lấy 70 bảng, kiếm được 10 bảng. Nhưng 10 bảng ấy là sự tổn thất ở đâu đó, thế nên thu được và mất đi bù trừ lẫn nhau trong một phạm vị trao đổi khép kín. Tổng giá trị thay đổi do trao đổi:
ΣM’=ΣC’ (7)

Do đối với toàn bộ xã hội thì tổng M’ bằng tổng C’, mặc dù các nhà tư bản cá biệt có thể nhận được ít hơn hay nhiều hơn C’ cá biệt của họ. Từ (6) và (4) suy ra là nếu hàng hóa được bán tại giá trị của nó (M’=C’) thì m=S, có nghĩa là lợi nhuận bằng giá trị thặng dư. Nhưng bất kể M’=C’ hay m=S hay không đối với bất cứ nhà từ bản cá biệt nào, lấy (4) trừ đi (6) và tính tổng của tất cả các nhà tư bản dẫn đến:
ΣS=Σm (8)

Có nghĩa là tổng lợi nhuận được thực hiện trong bất cứ chu kỳ nào cũng bằng tổng giá trị thặng dư được tạo ra. Do trao đổi không thể chuyển bất cứ giá trị nào từ công nhân sang nhà tư bản và ngược lại; hơn nữa mọi tập hợp giá cả đều chuyển giá trị từ một nhà tư bản này sang một nhà tư bản khác. Nếu đối với một người bán M’ cao hơn C’ thì khoản chênh lệch phải được bù đắp bằng việc bán dưới giá trị ở đâu đó. Cạnh tranh giữa các nhà tư bản do vậy là xung đột giữa “những người anh em thù địch” về phần chia trong ΣS, thể hiện trong cuộc chiến tăng thu nhập và giảm chi tiêu bằng bất cứ phương tiện nào có sẵn. Hình thức cực đoan nhất được biết tới là chiến tranh và chủ nghĩa phát xít.

Điều mà chúng tôi vừa nói giả định rằng trong một chu kỳ nhất định thì tổng số tiền đại diện cho cùng một tổng giá trị về mặt lượng. Trên cơ sở này thì phương trình (7) là thật bởi định nghĩa và phương trình (8) được rút ra từ nó. Do vậy sự chênh lệch giữa tổng giá trị và tổng giá cả chỉ xuất hiện nếu trao đổi điều chỉnh số lượng giá trị được biểu hiện trong một tổng số tiền. Trong trường hợp này, sự ngang bằng giữa tổng giá trị và tổng giá cả trong trao đổi phức tạp hơn nhưng vẫn đúng. Cụ thể là tiền phải tồn tại trong một tổng số3.

1.4 Các phương trình tích lũy

Trong mỗi chu kỳ, nhà tư bản có thể sử dụng S, giá trị thặng dư, theo hai cách. Họ có thể tiêu dùng hay bổ sung thêm vào tư bản ứng trước C. Hai nguồn nhu cầu này bằng tổng của S – hay tổng của m, lợi nhuận, cũng tương tự như vậy. Bổ sung vào vốn đầu tư – đầu tư – thông thường cho phép nhà tư bản sản xuất thêm hàng hóa. Nếu điều đó làm tăng năng suất, các hàng hóa này có thể được sản xuất ra với ít tiền hơn. Điều bí ẩn lớn nhất của thị trường, không thể giải thích được bằng kinh tế học tân cổ điển, là tại sao tiến bộ kỹ thuật sinh ra thụt lùi của xã hội: tại sao nhiều hàng hóa với ít tiền hơn sinh ra ít lợi nhuận hơn và nhiều nghèo khổ hơn; tại sao giải phóng khỏi tự nhiên lại dẫn đến sự nô lệ cho máy móc; tại sao tài sản cá nhân sinh ra thảm họa xã hội và tại sao sự xâm lược của thị trường ném toàn bộ nhân dân vào hỗn loạn, chiến tranh và chết đói. Quá trình này, sự tích lũy, thống trị cuộc đời của mỗi người trên hành tinh. Đó là nguồn tối cao của sự phi lý nhưng chưa được biết, nơi khai sinh và nấm mồ của lý tưởng tiến bộ.

Tích lũy thay đổi cấu tạo hữu cơ của tư bản. Đó là do sức mạnh dẫn dắt của nó là sản xuất ra giá trị thặng dự tương đối – gia tăng năng suất của lao động bằng cách biến giá trị thặng dư thành tư bản. Không nhà tư bản cá biệt nào có thể vượt qua kết quả của sự cạnh tranh này. Do đó sáng tạo và tích lũy không thể tách rời4. Người sản xuất có đầu tư sẽ trở nên hiệu quả hơn những người khác. Với một khoản đầu tư bằng tiền nhỏ hay nhỏ hơn thu hút được cùng một số lượng hay một lượng lao động nhỏ hơn, họ có thể sản xuất một số lượng đầu ra tương tự lớn hơn. Do đó, giá trị tính trên mỗi đơn vị của chúng thấp hơn. Nếu họ có thể bán sản phẩm này theo giá trị mới – giá trị cá biệt của chúng – thì họ sẽ loại bỏ các đối thủ cạnh tranh. Nhưng hệ thống giá cả đưa đến giá cả cá biệt và giá trị cá biệt cho mỗi sản phẩm, điều đó tạo thành một sự bình quân đối với mọi nhà sản xuất ra sản phẩm này. Nhà sản xuất hiệu quả hơn sẽ nhận được cao hơn bình quân hay lợi nhuận siêu ngạch. Sự san bằng này không phải là nhất thời hay lý tưởng mà là thường xuyên và thực tế, do một công nghệ thống nhất là không bao giờ đạt được. Sự theo đuổi lợi nhuận siêu ngạch là động cơ thực tế của phát triển kinh tế.

Ngay cả khi cấu tạo hữu cơ của tư bản thay đổi, giá trị tăng lên cùng với khoản đầu tư của nhà tư bản. Coi K là giá cả của nó. Giả định rằng nhà tư bản ứng trước K=£1000 và chuyển hóa C= £100, V=£100 vào sản xuất. 

Nếu L là £200 thì họ có kết quả như sau:

- tư bản ứng trước K, giảm xuống do C và V còn lại £800;

- sản phẩm mới C’=£300=C+L.

Do vậy, tổng tư bản của họ hiện giờ là £800+£300=£1100. Trong đó, £100 là giá trị thặng dư của chu kỳ đã qua. Vốn tư bản của họ sẽ lớn lên nếu họ tiêu dùng ít hơn £100 cho các mục đích cá nhân, bất kể là vốn tư bản đó có cấu tạo ra sao.

Họ càng tiêu dùng ít thì tư bản càng tăng nhiều. Coi B đại diện cho số tiền mà nhà tư bản chi tiêu và I là đầu tư. Rút ra

S=B+I (9)

Nhìn chung nếu nhà tư bản biến giá trị thặng dư thành tư bản, I sẽ dương. K tăng thêm trong bất cứ chu kỳ nào cũng bằng I. Để mô tả điều này, chúng ta thêm vào dấu hiệu thời gian trong các phương trình về quá trình lao động, rút ra:

C’t+1=Ct+Vt+St (10)

Sau đó

Kt+1=Kt-(Ct+Vt)+It (11)

Do vậy

Kt+1= Kt+St-Bt (12)

Phương trình (12) thể hiện quy luật nền tảng của tích lũy. Tư bản K tăng lên bởi sự chênh lệch giữa giá trị thặng dư và tiêu dùng của nhà tư bản. Do đó, nó tăng lên ngoại trừ và trừ khi nhà tư bản tiêu dùng nhiều hơn lợi nhuận của họ; có nghĩa là, vốn tư bản chỉ có thể giảm xuống bởi sự chuyển giao giá trị từ nó sang tiêu dùng.

1.5 Tỷ suất lợi nhuận

Tỷ suất lợi nhuận bình quân hay nói chung r là tỷ số giữa tổng lợi nhuận Σm (=ΣS) và vốn tư bản K.
R= ΣS/K (13)

Chừng nào mà nhà tư bản chưa ngừng đầu tư – tiêu thụ giá trị của vốn – r sẽ giảm trừ khi ΣS tăng lên, nhưng ΣS không thể vượt qua giá trị được thêm vào ở mỗi chu kỳ, cụ thể là L. L bị giới hạn của các quy luật sinh học và thời gian. Do đó, trong trường hợp có một khoản tiền cố định thì sự suy giảm của tỷ suất lợi nhuận có thể bù đắp bằng nỗ lực lớn hơn của con người nhưng cũng có thể chỉ chặn đứng được bằng cách tàn phá hoặc phá hủy vốn của tư bản – điều tương tự trong thực tế.

1.6 Cạnh tranh

Trong cạnh tranh, các nhà tư bản cá biệt tìm kiếm tỷ suất lợi nhuận cao nhất. Hệ thống tín dụng càng phát triển và càng ít cản trở đối với việc chuyển giao tư bản thì quá trình này càng nhanh chóng và có thể dự đoán trước. Sự điều chỉnh mang tính hệ thống về giá cả, dẫn đến C’ khác với M’ (đối nhà tư bản cá biệt) ngay cả khi sự san bằng theo thời gian loại bỏ những thay đổi lên xuống bất thường.

Sự chênh lệch về mặt lượng có nguồn gốc kép. Thứ nhất là sản xuất giá trị thặng dư tương đối, đã được mô tả ở phía trên, được áp dụng cho một nhánh cụ thể của sản xuất. Những một tác động thứ hai của cạnh tranh chỉ tồn tại như là một khuynh hướng, hướng tới một lợi nhuận bình quân lý tưởng hay giả định mà nhà tư bản có thể tính tới trong việc xác định ví dụ như lãi suất. Một giá lý tưởng cho mọi hàng hóa hiện ra; giá cả sản xuất, mà hàng hóa sẽ được bán như thể khu vực sản xuất ra nó nhận được lợi nhuận bình quân. Lợi nhuận bình quân này là tỷ suất lợi nhuận r trong phương trình (13); áp dụng đối với mọi phần của tổng tư bản ứng trước, nó thu được một khoản tiền thêm vào chi phí, tạo thành một giá cả giả định.

P=C+V+K.r (14)

Khi P là (tổng) giá cả sản xuất được bán, r là tỷ suất lợi nhuận trong phương trình (13), và khi C, V và K hiện giờ đề cập tới một khu vực, không phải toàn bộ xã hội. Phương trình (7) và (8), hai “đẳng thức” của Marx, vẫn đúng trong trường hợp bất kỳ giá cả thị trường nào.

Lợi nhuận như trong phương trình (14) trở thành nhận thức chung về tỷ suất lợi nhuận “bình thường”. Mục tiêu của cạnh tranh là giành lấy tỷ suất lợi nhuận cao hơn thông thường. Nhưng chừng nào mà một số nhà tư bản đạt được tỷ suất lợi nhuận cao hơn thì những người khác bị đẩy xuống thấp hơn. Sự chênh lệch trong tỷ suất lợi nhuận là dạng hiển hiện của những nỗ lực cạnh tranh.

1.7 Sự phủ nhận của chuyên gia

Sự phủ nhận của quan điểm ngây thơ, đơn thuần lặp lại suốt 98 năm nay, dựa trên hai khẳng định:

Khẳng định 1: Marx đã không “chuyển hóa đầu vào”. Trong phương trình

C’=C+V+S (4)

Số lượng C và V không thể tương tự như trong

C’=C+V+m (6)

Bởi vì đầu vào phải được mua ở mức giá cả mà đầu ra được bán. Marx biết điều đó nhưng đã che đậy hoặc không giải quyết nó. Khẳng định này được J. V. Komorzynsky, một người ủng hộ Boehm-Bawerk, đưa ra lần đầu tiên vào năm 1897. Tugan Baranowsky, một nhà Marxist hợp pháp người Nga, đã đi xa hơn, “sửa chữa” “sai lầm” của Marx. Sự sửa chữa của ông ta được Landislaw von Bortkiewicz phổ biến rộng rãi và thu hút sự chú ý của thế giới nói tiếng Anh thông qua Paul Sweezy. Điều này bao gồm một cách tính giá cả khác dựa trên ba định đề:

·        Mọi hàng hóa được mua tại mức giá mà chúng được bán
·        Tỷ suất lợi nhuận là bằng nhau ở mọi nơi
·        Giá trị của tiền được quy định đồng thời với giá cả.

Sự điều chỉnh bao gồm cả một định nghĩa mới về giá trị và giá cả. Mặc dù nó được chấp nhận như là diễn giải chuẩn mực về lý thuyết giá trị của Marx và là cơ sở cho sự phê phán lý thuyết này như được trình bày trong cuốn “Marx sau Sraffa” của Ian Steedman. Nó ủng hộ ba kết luận liên quan đến việc chôn vùi kinh tế học của Marx:

·        Hai “đẳng thức” (7) và (8) không thể đồng thời đúng.
·      Giá trị và giá cả được tạo ra bởi hai nhóm phương trình khác nhau mà không có quan hệ rõ ràng giữa chúng.
·     Tỷ suất lợi nhuận của Marx khác với tỷ suất lợi nhuận “thực”. Tử số của ông, K, là giá trị của hàng hóa trong K; nhưng tử số của tỷ suất lợi nhuận thực là giá cả của chúng.

Kết luận đầu tiên được dùng để cho thấy phương pháp tiếp cận của Marx là không nhất quán về mặt logic. Kết luận thứ hai được dùng để cho thấy tỷ suất lợi nhuận của ông không phải là thực. Kết luận thứ ba được dùng để cho thấy giá trị là thừa về mặt logic do chúng không tham gia vào “việc quy định” giá cả, nơi mà từ “quy định” được ngầm hiểu là “tính toán”.

Khẳng định 2: Tính toán về tỷ suất lợi nhuận suy giảm không áp dụng được cho trường hợp vốn tư bản rẻ đi. Giá trị (và giá cả) của hàng hóa trong vốn có thể giảm xuống do tiến bộ kỹ thuật và do đó thường xuyên cân đối lại sự gia tăng về mặt lượng của chúng5. Cùng với khẳng định 1 và 2 ở phía trên, điều này được dùng để củng cố khẳng định rằng lý thuyết giá trị của Marx không cung cấp được các mô tả chính xác về những gì đang diễn ra trong thế giới thực.

1.8 Sự chuyển hóa đầu vào của Marx

Phương pháp chuyển hóa của Marx được đưa ra tại trang 167 của Các học thuyết về giá trị thặng dư, Quyển III:

Sự chuyển hóa của giá trị vào giá thành6 diễn ra theo hai cách. Thứ nhất, lợi nhuận được bổ sung vào tư bản ứng trước có thể cao hơn hoặc thấp hơn giá trị thặng dư chứa đựng trong bản thân hàng hóa, có nghĩa là nó có thể đại diện cho nhiều hơn hoặc ít hơn lao động không được trả công mà hàng hóa chứa đựng. Điều này được áp dụng cho phần khả biến của tư bản và sự tái sản xuất của nó trong hàng hóa. Nhưng tác biệt khỏi nó, giá thành của tư bản bất biến – hay của hàng hóa tham gia vào giá trị của hàng hóa mới được sản xuất như là nguyên liệu và máy móc [hay] các điều kiện lao động – có thể cao hơn hoặc thấp hơn giá trị của nó. Do hàng hóa bao gồm một phần của giá cả mà khác với giá trị của nó, và phần này là độc lập với khối lượng lao động mới thêm vào, hay lao động mà những điều kiện của sản xuất với giá thành cho trước được chuyển hóa vào sản phẩm mới. Điều đó rõ ràng rằng cái gì áp dụng đối với sự khác nhau giữa giá thành và giá trị của hàng hóa hiểu theo nghĩa thông thường – như kết quả của quá trình sản xuất – cũng được áp dụng cho hàng hóa trong chừng mực, dưới dạng tư bản cố định, nó trở thành một thành phần, một tiền đề, của quá trình sản xuất … Mặt khác, sự khác biệt giữa giá thành và giá trị, trong chừng mực mà nó tham gia vào giá cả của hàng hóa mới độc lập với quá trình sản xuất của bản thân nó, được đưa vào giá trị của hàng hóa mới như là một yếu tố có trước (in nghiêng và thêm vào trong nguyên bản).7

Điều này hoàn toàn rõ ràng. Nó tuyên bố rằng nếu một đầu vào của sản xuất được định giá cao hơn hay thấp hơn giá trị của nó thì nó sẽ chuyển hóa tương ứng nhiều hơn hay ít hơn giá trị vào đầu ra của sản xuất. Tương tự, nếu hàng hóa tiêu dùng được định giá cao hơn hay thấp hơn giá trị của chúng, giá trị của tư bản khả biến theo đó sẽ cao hơn hoặc thấp hơn. Do

·      giá trị được chuyển hóa vào C’ bởi tư bản cố định C là bằng với giá cả của nó, có nghĩa là giá trị của khoản tiền mua nó.
·     giá trị của tư bản khả biến V, phù hợp với khẳng định trước, bằng với giá cả của nó, có nghĩa là giá trị của khoản tiền trả lương.

Điều này phù hợp với đoạn mâu thuẫn trong Quyển III của bộ Tư Bản ở trang 308-309, thường xuyên được trích dẫn làm bằng chứng cho thấy Marx nhận ra vấn đề nhưng không đưa ra câu trả lời.

Chúng ta thấy rằng sự tách biệt của giá cả sản xuất và giá trị xuất phát từ những lý do sau đây: (1) do lợi nhuận bình quân được bổ sung vào giá thành của hàng hóa, hơn là giá trị thặng dư hàm chứa trong nó; (2) do giá cả sản xuất của một hàng hóa tách biệt theo cách này với giá trị nhập vào giá thành của hàng hóa khác với tư cách một thành phần, có nghĩa là sự tách biệt khỏi giá trị  của tư liệu sản xuất đã được tiêu dùng có thể đã bao hàm trong giá thành, bên cạnh sự tác biệt có thể là một sự gia tăng của thân hàng hóa từ sự chênh lệch giữa lợi nhuận bình quân và giá trị thặng dư … Chúng ta hãy giả định rằng cấu tạo trung bình là 80c+20v. Có thể là đối với nhà tư bản cá  biệt hiện thời mà có cấu tạo theo cách này, 80c có thể nhiều hơn hay ít hơn giá trị của c, tư bản cố định được tạo thành bởi hàng hóa có giá cả sản xuất khác với giá trị của chúng. 20v có thể tương tự cũng khác với giá trị của nó, nếu chi tiêu cho lương vào tiêu dùng các hàng hóa liên quan có giá cả sản xuất khác với giá trị của chúng. Công nhân phải làm việc nhiều hay ít thời gian hơn để mua lại những hàng hóa đó (để thay thế chúng) và do đó phải thực hiện nhiều hơn hay ít hơn lao động cần thiết nếu giá cả sản xuất những hàng hóa thiết yếu cho sự tồn tại của họ không ăn khớp với giá trị của chúng.  

Dĩ nhiên, bất cứ nhà lý thuyết kinh tế nào cũng có thể lập luận rằng quy trình này không chính xác và cả tư bản bất biến cũng như khả biến đều chuyển hóa giá trị, chứ không phải giá cả của chúng, sang đầu vào. Những lý thuyết kiểu này mở đường cho sự phê phán Marx trong suốt 90 năm về vấn đề chuyển hóa. Mặc dù vậy, chúng không phải là lý thuyết của Marx.

Giá cả thị trường và sự chuyển hóa của đầu vào

Quy trình này không bị hạn chế trong việc mua hàng hóa với mức giá sản xuất của chúng. Nó áp dụng bất cứ khi nào đầu vào hay lương thực tế được mua với mức giá khác với giá trị của chúng; nói chung là cho trao đổi tại mức giá thị trường tùy ý. Rút ra từ phân tích của Marx về trao đổi và không được tìm thấy trong Quyển III mà là Chương I, Quyển I của bộ Tư Bản, cơ sở của toàn bộ tác phẩm này, như Suzanne de Brunhoff (1976:27) đã chỉ ra. Một hệ quả rõ ràng của sự tồn tại của tiền. Marx không cần phải chuyển hóa đầu vào trong Quyển III bởi vì sự chuyển hóa đã được đưa ra trong Quyển I.

Đại lượng giá trị của một hàng hóa do đó thể hiện một quan hệ cần thiết với thời gian lao động xã hội vốn có trong quá trình bởi giá trị của nó được tạo ra. Với sự chuyển hóa của đại lượng giá trị vào giá cả, quan hệ cần thiết này xuất hiện như là tỷ lệ trao đổi giữa một hàng hóa đơn lẻ với hàng hóa tiền tồn tại bên ngoài nó … Do đó, khả năng không ăn khớp nhau giữa giá cả và đại lượng giá trị, cụ thể là khả năng mà giá cả có thể khác với đại lượng giá trị, là chứa đựng sẵn trong bản thân dạng giá cả. (Marx 1976a: 196, nhấn mạnh của chúng tôi)

Giả định rằng hàng hóa được bán tại mức giá cả bằng với giá trị của chúng trong Quyển I là một mức độ thần bí hóa nhất định. Thực tế là nó quan trong hơn trong Quyển II, đã trừu tượng (không giống Quyển III) không chỉ sự tách biệt giữa giá cả và giá trị mà còn cả sự thay đổi trong giá trị. Trong Quyển I, sự tách biệt của giá cả khỏi giá trị luôn được trình bày trên cơ sở và đại đa số các công thức vẫn đúng khi các giả định được bỏ đi. Đặc biệt là phân chia giá trị và giá cả không dựa trên giả định này. Do đó, nếu nó được bỏ đi, sự chuyển hóa của đầu vào chỉ đơn giản là giữ nguyên, như nó vẫn vậy, từ lý thuyết của phần I. Người ta chỉ cần giả định rằng giá trị ứng trước của nhà tư bản được đại diện bởi số tiền họ trả thay vì giá trị mà họ mua, lý thuyết sẽ trở thành hoàn toàn chặt chẽ.

Khi giả định không quan trọng là trong tranh luận của Marx với những nhà kinh tế học cùng thời, những người tìm kiếm nguồn gốc của lợi nhuận trong trao đổi, trong “lợi nhuận nhờ chuyển nhượng”. Lập luận của ông là trao đổi chỉ phân phối lại các giá trị đã có giữa những bên tham gia lưu thông:

Những người ủng hộ trung thành của lý thuyết sai lầm cho rằng giá trị thặng dư có nguồn gốc từ sự gia tăng danh nghĩa của giá cả hay trong đặc quyền mà người bán có thể bán quá đắt do dó giả định rằng có sự tồn tại của một giai cấp những người chỉ mua những không bán … Hãy xem xét trong phạm vi của trao đổi hàng hóa, khi mà người bán là người mua và người mua là người bán … A có thể đủ khôn ngoan để lợi dụng B và C mà không sợ bị trả đũa. A bán rượu vang trị giá £40 cho B và nhận được ngũ cốc trị giá £50 từ B.8 A chuyển hóa £40 thành £40, kiếm được thêm một khoản và đã biến hàng hóa của anh ta thành tư bản. Hãy xem xét điều này cụ thể hơn chút nữa. Trước khi trao đổi chúng ta có £40 rượu vang của A và £50 ngũ cốc của B, một tổng giá trị là £90. Sau khi trao đổi chúng ta vẫn có tổng giá trị tương tự là £90. Giá trị trong lưu thông không tăng lên một mảy may; tất cả chỉ là sự phân phối giữa A và B … Mặc dù vậy, cho dù chúng ta có xoay vòng và xoay sở đến đâu thì kết luận vẫn tương tự. Nếu các vật ngang giá đều được trao đổi, chúng ta vẫn không có giá trị thặng dư. Lưu thông, hay trao đổi các vật ngang giá, không tạo ra giá trị … Chúng ta đã cho thấy rằng giá trị thặng dư không thể bắt nguồn tư lưu thông và do đó để nó được tạo thành, điều gì đó phải diễn ra trên cơ sở mà không thấy được trong bản thân lưu thông. (1976a:267-8)

Trong đoạn này, chúng ta tìm thấy mầm mống khái niệm tổng thể của Marx về sự chuyển hóa, như chúng ta sẽ trình bày trong chương kết thúc của cuốn sách này. Tổng giá cả bằng với tổng giá trị là kết quả của quan niệm rằng giá trị không thể tạo ra trong trao đổi và không phải là một điều kiện bình thường hóa bổ sung. Đó là một tác động của lưu thông, nó không thể tạo ra giá trị. Sản xuất, mà từ đó giá trị phát sinh, phải được cô lập khỏi lưu thông, thứ phân phối giá trị. Do vậy trong Quyển I,

Sự hình thành của tư bản phải diễn ra ngay cả khi giá cả và giá trị của một hàng hóa trùng khớp, điều đó không thể giải thích bằng cách viện dẫn bất cứ sự tách biệt nào giữa giá cả và giá trị. Nếu giá cả thực sự khác với giá trị, trước hết chúng ta phải giảm cái đầu tiên xuống bằng cái thứ hai, cụ thể là mọi tình hình cũng như sự bất thường, để quan sát sự hình thành của tư bản trên cơ sở trao đổi hàng hóa dưới dạng thuần túy của nó, cũng như ngăn những quan sát của chúng ta khỏi sự tác động của những tình huống nhiễu loạn bất thường, điều không phù hợp với diễn biến thực tế của quá trình. (Marx 1976a:269n)

Không đề cập đến điều gì không có nghĩa là phủ nhận sự tồn tại của nó. Câu hỏi mà Marx đặt ra cho các đối thủ là: anh nói rằng giá trị thặng dư có nguồn gốc từ lưu thông. Tốt thôi, hãy loại bỏ mọi tác động của lưu thông và xem điều gì diễn ra. Nếu anh đúng thì phải không có lợi nhuận và giá trị thặng dư. Nhưng ngay cả với giả định đã nêu thì vẫn có lợi nhuận và giá trị thặng dư.

Mặc dù vậy, Quyển I không trình bày một xã hội giả định mà hàng hóa không thể trao đổi với giá cả bằng giá trị: nó tách biệt các tác động của lưu thông khỏi tác động của sản xuất. Mặt còn lại của đồng xu là sự lưu thông và sự chênh lệch của giá cả so với giá trị, không bị bỏ quên mà tạm gạt sang một bên.Tác động của chúng được giải thích để chúng ta có thể biết chính xác điều gì đã bị bỏ qua. Tác động sự chuyển hóa giá cả-giá trị được trình bày ở Phần I của Quyển I như là quá trình mà hàng hóa có thể trao đổi tại bất cứ mức giá thị trường tùy ý nào và trên hết không phải là một mức giá sản xuất giả định. Đó chỉ là khi giải quyết quá trình sản xuất tức thời mà Marx đặt ra các giới hạn rằng hàng hóa phải được bán tại mức giá bằng giá trị của chúng. Không nên quên rằng ở Quyển I, Marx giả định rằng nhà tư bản “tìm thấy những gì họ cần trên thị trường” do đó sự thật là họ bán các đầu ra với giá trị của chúng không có nghĩa là coi rằng họ mua các đầu vào với giá trị của chúng.

Khi đã hiểu rằng quá trình chuyển hóa đầu vào là đúng đối với giá cả thị trường nói chung, phương pháp dường như được ủng hộ bởi nhiều lưu ý khác trong công trình của Marx, liên hệ tới giá cả hơn là giá cả sản xuất. Một ví dụ

Nếu giá cả bông giảm, cụ thể là do kết quả của một vụ thu hoạch đặc biệt thuận lợi, thì trong đa số trường hợp giá cả giảm xuống dưới giá trị của nó, thông qua quy luật cung cầu. Tỷ suất lợi nhuận – và, có khả năng, như chúng ta thấy phía trên, tổng số lợi nhuận – tăng lên, theo đó, không chỉ là trong tỷ lệ, mà trong đó nó sẽ tăng lên, mà bông sẽ trở nên rẻ hơn trong tỷ tệ tổng thể mà nhà sản xuất bông bán bông thô của anh ta dưới giá trị, có nghĩa là, do nhà chế tạo bỏ túi một phần giá trị thặng dư nhờ vào người trồng bông. (Marx 1972:223)

Giá cả độc quyền của một hàng hóa cụ thể đơn giản chuyển hóa một phần lợi nhuận do những nhà sản xuất hàng hóa khác tạo ra sang hàng hóa có giá cả độc quyền … Nếu hàng hóa với giá cả độc quyền tham gia vào sự tiêu dùng cần thiết của người lao động, nó làm giảm lương và do đó giảm giá trị thặng dư. (Marx 1981:1001)

Thực sự bất cứ sản phẩm nào của đất đai, thứ tạo ra địa tô, phải bán tại mức giá mà nói chung thường xuyên chênh lệch với giá cả sản xuất của nó; điều này, đối với Marx, điều chỉnh giá trị được chuyển giao bởi các sản phẩm đã nêu sang người tiêu dùng những sản phẩm này.

Đoạn văn “mâu thuẫn” trong Tư Bản Quyển III (p. 261) cũng thể hiện ý tưởng này:

Cũng như tư bản khả biến, lương bình quân thường nhật luôn bằng với giá trị sản phẩm của một số giờ mà người công nhân phải làm việc để sản xuất ra phương tiện thiết yếu cho sự tồn tại của anh ta; nhưng bản thân số giờ này bị xuyên tạc bởi sự thật rằng giá cả sản xuất các phương tiện thiết yếu cho sự tồn tại khác với giá trị của chúng.

Phân tích này cho kết quả tương tự cho dù được trình bày với khái niệm lao động trừu tượng hay bằng đồng Bảng Anh. Sự khác biệt là điều này: nếu được trình bày theo giờ thì nó không bị tác động bởi sự thay đổi trong giá trị của tiền, trong khi nếu trình bày theo Bảng Anh thì cần có một sự chỉnh sửa tiếp theo hay có vẻ như giá trị đã được tạo ra trong trao đổi khi chỉ có đo lường bằng tiền tệ của nó thay đổi. Chúng ta giải quyết điều này trong chương cuối. Đó là lý do tại sao đo lường giá trị bằng tiền, nếu không được cô lập khỏi nguồn gốc từ lao động, sẽ không hoàn chỉnh và không thực tế. Nhưng đây là một sự nhầm lẫn khủng khiếp khi kết luận, như nhiều người đã làm, rằng khi giá trị được chuyển hóa vào giá cả thì có một sự thay đổi trong đơn vị; rằng giá trị bao hàm giờ lao động và giá cả bao hàm tiền.

Bằng các công trình của Marx, như Ramos và Rodriguez đã chỉ ra trong quyển này, giá trị được đưa ra với dạng tiền. Sự tái hiện này không phải là nhầm lẫn về đơn vị hay sự áp dụng thiếu thận trọng các mục của Quyển III vào phân tích của Quyển I. Đây là một sai lầm nực cười để gán tội cho tác giả về sự thiếu chặt chẽ trí tuệ của Marx. Đối với Marx, tiền là đo lường của giá trị, dạng biểu hiện của nó:

Lao động chứa đựng trong tư liệu sản xuất là một khối lượng lao động xã hội cụ thể và nó có thể được thể hiện, do đó, như là một số lượng giá trị nhất định hay một số tiền, giá cả trên thực tế của những tư liệu sản xuất này. (Marx 1976a:994-5, nhấn mạnh trong nguyên bản)

Một số lượng tiền xác định đại diện cho một số lượng thời gian lao động xác định tại bất cứ thời điểm nào. Việc bán hàng hóa lấy tiền không đại diện gì khác ngoài một sự phân phối những giờ lao động này giữa người bán và người mua, sự khác nhau giữa tiền được trả cho hàng hóa và biểu hiện bằng tiền giá trị của chúng. Nếu tôi trả £11 cho hàng hóa có giá trị £10 thì £1 giá trị được phân bổ từ tôi sang nhà sản xuất. Trước khi trao đổi anh/cô ta có £10 giá trị và tôi có £11; sau đó tôi có £10 và anh/cô ta có £11. Nếu £1 đại diện cho 1 giờ thì 1 giờ lao động xã hội trừu tượng cần thiết đã được chuyển từ tôi sang nhà sản xuất như là kết quả của sự vận hành của thị trường. Hai khẳng định là hai quan niệm khác nhau của cùng một sự vật.

Cuối cùng, sự chuyển hóa của đầu vào không mâu thuẫn với nội dung phần 1 của chương này. Đoạn từ việc bán với giá trị tới việc bán với giá cả nhắc tới sự gỡ bỏ một giả định được tạo ra trong Quyển I bộ Tư Bản: C và V là hai đại lượng bằng với giá trị của hàng hóa mà chúng mua. Điều đó được thay thế bằng giả định, được tuyên bố rõ ràng trong Quyển I nhưng bị đặt ra một bên để thảo luận về sản xuất, rằng C và V là đại lượng bằng với giá trị của tiền được sử dụng để mua các hàng hóa này. “Hai đẳng thức” vu khống là bằng chứng tự thân của sự thật. Chúng áp dụng với bất cứ nhóm giá cả thị trường nào bất kể là có hay không lợi nhuận được làm cho bằng nhau, được duy trì cụ thể cho trường hợp giả định đặc biệt khi giá cả thị trường bằng với giá cả sản xuất, tại đó các nhà kinh tế học thế kỷ 20th đã lãng phí quá nhiều sự quan tâm và chú ý.

Tuần hoàn của tư bản và sự khác biệt giá cả-giá trị

Các độc giả hiện đại phản ứng với phần trên có thể tuyên bố, có lẽ là, như sau; nếu giá trị được phân phối cho đầu vào bằng với giá cả của chúng, cái gì được chuyển hóa từ giá trị vào giá cả? Có phải là quan hệ sản xuất đang được thể hiện dưới dạng giá cả và giá trị không phải là khái niệm thừa sao?

Như chúng tôi sẽ cố gắng trình bày sau đây, quan điểm này bắt nguồn từ tư tưởng thâm căn cố đế hiện thời là giá cả của đầu vào và đầu ra được quy định đồng thời, một tư tưởng xa lạ với Marx và thực sự là với toàn bộ các nhà kinh tế học trước thời Walras. Quan điểm này là một trong những lý do chính khiến các trình bày chính xác trước đây của Wolff, Roberts và Callari (1982) không được chấp nhận rộng rãi. Một trong số chúng là thừa nhận rằng giá cả và giá trị tại bất cứ chu kỳ nào cũng bị quy định bởi giá cả và giá trị trong chu kỳ trước đó, vấn đề trở nên rất phức tạp. Như đã được Marx trình bày, nó như sau: vào đầu chu kỳ sản xuất, nhà tư bản ứng trước tư bản được đại diện bởi số tiền họ chi tiêu, thêm vào đó là số tiền đã chi vào tư bản cố định từ trước đó. Sức lao động chuyển giá trị này vào sản phẩm và thêm vào sự đóng góp của bản thân, giá trị của sản phẩm. Sản phẩm xuất hiện với giá trị mới, khác với chu kỳ trước. Trung bình cho toàn bộ hàng hóa đầu ra, giá trị mới này là thời gian lao động xã hội cần thiết cần phải có để sản xuất dưới các điều kiện lịch sử cho trước. Giá trị mới, không phải là giá trị cân bằng vĩnh cửu, được tái phân phối trong tuần hoàn để tạo thành giá trị trường của đầu ra.

Giá cả và giá trị luôn là tách biệt về cả khái niệm và định lượng. Quan hệ của chúng tuân theo hai đẳng thức nổi tiếng của Marx trong từng chu kỳ, được quy định độc nhất bởi giá cả và giá trị của chu kỳ trước đó.

1.9   Tỷ suất lợi nhuận của Marx

Hậu quả logic tất yếu của phương pháp mà chúng ta đã thảo luận là đo lường K, vốn tư bản, bằng tiền trả cho chúng. Tất nhiên đây là cái mà nhà tư bản làm. Nếu tôi trả £2000 cho một máy tính thì tư bản ứng trước của tôi là £2000, bất kể là giá trị nguyên gốc hay thứ phát của chiếc máy tính. Đó là giá trị của tiền, không phải là của máy móc, quy định tỷ suất lợi nhuận của tôi. Tại sao Marx phải suy ngẫm điều khác? Mục tiêu nghiên cứu của ông là sự tự mở rộng của tư bản dưới dạng tiền. Phương pháp của ông là sâu sắc nhưng không ngoan cố. Điều này chiếu một ánh sáng khác vào “sai lầm” của ông với tỷ suất lợi nhuận suy giảm. Đầu tiên và chưa phải là hết (luôn luôn giả định giá trị của tiền cố định), tỷ suất lợi nhuận của ông bằng với tỷ suất lợi nhuận quan sát được. Ông thảo luận về thực tại, không phải là phản ánh một cách kỳ quặc về thực tại.

Nhưng hơn nữa. Theo như cáo buộc được lặp lại không ngừng: vốn tư bản có thể giảm giá trị nếu các thành phần của nó rẻ hơn, khôi phục tỷ suất lợi nhuận. Xin lỗi: giả định rằng chiếc máy tính của tôi tốn £2000 giờ chỉ giá trị £500. Làm sao điều đó khiến cho tư bản đã đầu tư của tôi bằng £500? Tôi thanh toán £2000. Đó là điều mà quản lý ngân hàng của tôi muốn. Đó là cách mà người cho vay của tôi tính doanh thu của họ. Thật sự là bất hạnh khi máy tính của tôi giảm giá vì nó buộc tôi phải tìm cách bù đắp khoản lỗ £1500 từ đâu đó, nhưng tôi phải tìm ra hoặc phá sản. Về tỷ suất lợi nhuận của tôi, nó là một tỷ lệ tính trên tư bản ứng trước của tôi, thứ mà tôi đã thanh toán trong quá khứ, chứ không phải là giá trị hiện tại của khoản đầu tư của tôi.

Nhưng điều này đã khiến cho giải thích ngây thơ ở phần 4 có sức mạnh. Chỉ có thể vô hiệu hóa tỷ suất lợi nhuận giảm xuống thường xuyên bằng cách rút vốn đầu tư; bằng cách sử dụng hết giá trị đã được đầu tư vào sản xuất, hoặc, một trong những dạng ít hữu dụng xã hội nhất của điều tương tự, giảm giá nó bất thình lình thông qua phá sản, xóa sổ nó. Như Marx đã trình bày, đây là chức năng khách quan không thể tránh khỏi của suy thoái và khủng hoảng trong một nền kinh tế thị trường.

1.10          Khái niệm quy định của Marx

Những độc giả hiểu đúng lời của Marx sẽ không thấy những mâu thuẫn mà bốn thế hệ đã đã tranh luận sốt sắng trong 400 bài báo. Do vậy, câu hỏi thực tế là tại sao rất đông các chuyên gia đã bỏ qua giải pháp của Marx? Tại sao sự hiểu biết về giá trị, ngay cả các học giả Marxist đáng kính, xa cách với Marx đến mức mà họ thậm chí không thể đọc được điều mà ông nói? Chúng ta đang mô tả những độc giả sành điệu, những người dường như không thể vươn tới điểm mấu chốt. Các mục phản đối chủ yếu mà chúng ta đưa ra là:

·      Sự khác biệt căn bản giữa giá trị và giá cả không còn tồn tại. Giá trị có nguồn gốc trong sản xuất và giá cả là trong lưu thông. Anh có thể quy giá trị thành giá cả, nhầm lẫn hai khái niệm khác nhau.

·      Anh nhầm lẫn một cách vô vọng giá trị sử dụng với giá trị trao đổi, tiền và giờ, trong một sự hỗn độn vô hướng. Tại sao có thể thêm một số tiền vào giá trị?

·      Kết quả là không có bất cứ mô tả nào về sự quy định. Nếu giá trị không được quy định độc lập với giá cả thì anh cũng không thể nói cái gì quy định giá cả.

Chúng ta thấy rằng những phản đối này là kết quả của cái nhìn lệch lạc do Cân Bằng Tổng Quát tạo ra, thứ này khiến cho tư duy không thể nắm bắt được những khái niệm đòi hỏi sự thấu hiểu bản chất của thị trường. Điều này thể hiện sự thấu hiểu về giá trị, được tiếp nhận không phê phán từ Bortkiewicz, đã tạo ra hệ thống khái niệm kinh tế mà ngay cả những người Marxist cũng không thể hiểu được Marx.

Đích đến là của chúng ta là một bình luận rất đáng chú ý của Bortkiewicz:

Alfred Marshall có lần nói về Ricardo: “Ông ấy không tuyên bố rõ ràng và trong một số trường hợp ông ấy hoàn toàn không hiểu được tại sao trong vấn đề giá trị danh nghĩa, các yếu tố khác nhau quy định qua lại lẫn nhau, không phải là liên tiếp nhau, trong một chuỗi dài nhân quả”. Định nghĩa này áp dụng ngay cả cho Marx … [người] giữ một cách chắc chắn quan điểm rằng các yếu tố liên quan phải được coi là một dạng chuỗi nhân quả, trong đó mỗi mối liên hệ được quy định, trong cấu tạo và khối lượng của nó, chỉ bởi những liên hệ trước đó … Kinh tế học hiện đại bắt đầu giải phóng bản thân khỏi định kiến về sự liên tiếp, công lao chủ yếu nhờ trường phái toán học của Leon Walras.9

Đây là một tuyên bố trung thực về ý định của Bortkiewicz và của phương pháp tiếp cận của Marx. Ngay sau đoạn về sự chuyển đổi đã được trích dẫn từ Các học thuyết về giá trị thặng dư Marx viết:

Mỗi hàng hóa tham gia vào một hàng hóa khác trong vai trò tư bản bất biến, bản thân chúng xuất hiện như là kết quả, sản phẩm, của một quá trình sản xuất khác. Do vậy, hàng hóa xuất hiện như là tiền đề cho sản xuất của hàng hóa khác và là kết quả của quá trình mà trong đó sự tồn tại của các hàng hóa khác là tiền đề cho sự sản xuất ra bản thân chúng. (Marx 1972:167)

Quan niệm này thực sự là một sự quy định kế tiếp nhau, định vị theo thời gian lịch sử thực, được biểu hiện trong mô tả nổi tiếng của Marx về tuần hoàn của tư bản

M – C – P … C’ – M’

Sự tuần hoàn thể hiện các đoạn thời gian. Mỗi sự kiện kế tiếp theo sự kiện đã diễn ra trước đó. Trong Quyển II, điều này được làm rõ hơn trong đoạn luận chiến trực tiếp chống lại sự quy định đồng thời:

“giá trị” Bailey nói, … “là quan hệ giữa hàng hóa hiện thời, bởi vì chỉ được thừa nhận thông qua trao đổi với nhau.” … Điều này rút ra từ sự hiểu nhầm nói chung của ông ta, theo đó giá trị trao đổi bằng với giá trị, bề ngoài của giá trị là bản thân giá trị; giá trị hàng hóa tạm ngừng so sánh khi chúng không hoạt động như là các giá trị trao đổi và không thể thực sự được trao đổi lấy nhau. Do đó, ông ta không mảy may hoài nghi rằng giá trị chỉ hoạt động như là tư bản chừng nào mà nó còn tương đồng với bản thân và được so sánh với bản thân trong các giai đoạn khác nhau của tuần hoàn, điều đó không bao giờ là “hiện thời” mà là diễn ra kế tiếp nhau. (1978:186)

Nguyên nhân dẫn đến học thuyết của Bortkiewicz và học thuyết Cân Bằng là tính đồng thời. Nhân quả trong Marx là kế tiếp nhau. Nhưng phạm trù của Marx là phương pháp thông thường của tất cả các ngành khoa học.10 Như tôi được biết, Cân Bằng Tổng Quát là lý thuyết duy nhất đề xuất phạm trù nhân quả độc lập với thời gian. Nó mâu thuẫn và phản ánh bản chất hệ tư tưởng và phi khoa học trong hành động của những nhà thực chứng, mặc dù gắn bó một cách bản năng với Kahn và coi ông là người bảo vệ triết học của phương pháp khoa học nhưng không hề chú ý tới quan điểm của ông về điều này:

Nguyên lý của mối quan hệ nhân quả giữa các hiện tượng bị giới hạn trong các công thức của chúng ta về sự kế tiếp theo chuỗi của chúng, trong khi điều này cũng áp dụng với sự cộng sinh của chúng, khi nguyên nhân và hậu quả là đồng thời.Ví dụ, căn phòng ấm khi không khí ngoài trời lạnh. Tôi nhìn quanh để tìm nguyên nhân và thấy lò sưởi. Giờ thì cái lò, là nguyên nhân, là đồng thời với kết quả của nó, hơi ấm của căn phòng … Giờ chúng ta không nên không ghi nhận rằng đó là theo trật tự thời gian chứ không phải khoảng thời gian, với điều đó chúng ta phải tính toán; quan hệ vẫn tồn tại ngay cả khi không có thời gian trôi qua. Thời gian giữa nguyên nhân của nguyên nhân và hậu quả tức thời của nó có thể [a] phá hủy [số lượng], chúng có thể là đồng thời; nhưng quan hệ giữa một cái này với cái kia vẫn luôn tồn tại một cách xác định trong thời gian. Nếu tôi coi nguyên nhân là một quả bóng đang tạo thành một vết lõm trên cái đệm nhồi bông, một nguyên nhân là đồng thời với kết quả. Nhưng tôi vẫn phân biệt được cả hai thông qua quan hệ thời gian của mối liên hệ động lực của chúng. Nếu tôi đặt bóng lên đệm, một vết lõm theo đó sẽ xuất hiện trên mặt phẳng trước đây; nhưng nếu (vì bất cứ lý do gì) có một vết lõm đã tồn tại trên mặt đệm thì không có một quả bóng nặng nề tiếp theo ở phía trên nó. Trật tự theo thời gian cho chúng ta tiêu chuẩn kinh nghiệm duy nhất về tác động trong quan hệ nhân quả với nguyên nhân đã diễn ra trước đó. (Kant 1933:288, nhấn mạnh kết luận bổ sung) 

C’ được quy định bởi những gì diễn ra trước nó – M và C – bởi vì chúng tồn tại trước nó. Có thể nói một cách tự nhiên và giảm thiểu thay thế rằng C và do vậy C’ được điều chỉnh nếu, trong tuần hoàn trước, M và do đó khác với giá trị của C’ trước đây mà chúng được thanh toán khi làm đầu vào. Chúng là hai sự quy định chưa được liên kết. Ngày nay giá cả có thể vượt qua giá trị tới £10 và ngày mai có thể tụt xuống dưới giá trị tới £20. Cái gì nào?

Bản thân lưu thông (C-M-C) là một sự kế tiếp khi hành động bán một sản phẩm tách biệt khỏi hành động mua đầu vào cho bước sản xuất kế tiếp. Giá cả và giá trị là cùng một thứ trong các giai đoạn tồn tại khác nhau của tư bản11 và lần lượt quy định lẫn nhau, giống như tất cả những thứ khác liên quan như là nguyên nhân của mọi thứ khác. Trong một giai đoạn tồn tại của nó, lưu thông, mọi tư bản trong sự vượt qua hoàn toàn một giai đoạn với vai trò tiền và trong dạng này (M-C) quy định giá trị của tư bản, sau đó đưa đến sự gia tăng trong sản xuất (C-P … C’). Giá trị này tới lượt nó lại tác động qua lại với xã hội thông qua quy luật cung và cầu (C’-M’) để quy định giá mà chúng được bán.

Sự khác biệt giá trị-giá cả là về lượng, sự kế tiếp và được xác định rõ; giữa khối lượng C’ tại lúc này và khối lượng M’ tại thời điểm kế tiếp. Điều đó là không thừa: nó tạo ra một sự gia tăng lợi nhuận siêu ngạch, động lực cho sự vận động của tư bản và qua đó là toàn bộ nền kinh tế. Vai trò của sản xuất và lưu thông là khác biệt một cách bình đẳng; sản xuất quyết định giá trị mà sẽ được phân phối bởi lưu thông. Giá trị C’ có trước giá cả M’ về mặt trình tự và do đó là về mặt logic.

Cuối cùng phải ghi nhận một quyết định quan trọng mà chúng ta sẽ trở lại, do nó là một sự sửa chữa mang tính quyết định cấu trúc của Marx mà  chủ nghĩa Marx kiểu Walras phải chịu trách nhiệm. Hàng hóa theo Marx là vật chủ của giá trị không phải cố hữu với chúng. Giá trị là một quan hệ xã hội, không phải là thuộc tính của sự vật và không có mâu thuẫn khi hàng hóa C chuyển nhiều hơn hay ít hơn giá trị của bản thân chúng vào sản phẩm.

1.11 Khai sinh của sự cố định: Giả thiết về sự quy định đồng thời

Khái niệm về quy định của Bortkiewicz, ông ta công khai thừa nhận, được trực tiếp rút ra từ Walras, người mà ông ta rất thán phục và ông ta đã trao đổi thông tin tích cực từ khi mới 19 tuổi. Ông ta muốn khối lượng M, C, C’ và M’ phải được quy định đồng thời thay vì kế tiếp nhau để M’ có thể làm điều kiện không chỉ cho C xuất hiện sau, mà cả C xuất hiện trước. Ý tưởng này, được các nhà Marxist kiểu Walras tiếp nhận cho bản thân, là bằng chứng 100% của Cân Bằng Tổng Quát. Tận cùng của con đường chông gai là đống đổ nát. Hãy xem xét định đề căn bản của Walras/Tugan/Bortkiewicz:

Mọi hàng hóa được mua tại mức giá mà chúng được bán

Dạng trần trụi rất đáng tin cậy, thiếu liên hệ “rõ ràng” trong công trình của Marx. Hãy xem chúng đi tới đâu. Tham gia vào quá trình sản xuất, hãy cho là, ngày thứ hai. Máy móc ở vị trí, vật liệu đã được mua, công nhân đã được ký hợp đồng theo thỏa thuận. K, C và V do vậy đã được quy định. Giờ tiến lên phía trước, hãy cho là, ngày thứ sáu. Sản phẩm ra đời và đi ra thị trường. Giờ M’ được quy định. Chúng ta có thể áp dụng định đề.

Nhưng định đề nói rằng đầu vào của ngày thứ hai phải được mua ở mức giá của ngày thứ sáu. Thật xấu hổ là chúng ta không biết điều đó vào ngày thứ hai. Đó là vấn đề với các nhà kinh tế học, không bao giờ biết họ đang đến hay đi. Tại sao chúng ta trả thuế tôi không biết. Xin lỗi Joe, không thể giúp được, chỉ cần đưa những thứ quỷ tha ma bắt này quay trở lại một lần nữa.

Điều này thật nực cười. Đầu vào của ngày thứ hai được mua trong quá khứ, tuần trước. Tại sao chúng phải được bán với mức giá của tuần này? Định đề có nghĩa hoàn toàn khác với điều mà nó nói. Nó thực sự yêu cầu rằng giá bán của một hàng hóa tại một thời điểm phải quy định giá mua của hàng hóa đó tại một thời điểm trước đó, nói lại như sau:

Hàng hóa được mua với mức giá mà chúng sẽ được bán

Cách duy nhất để khiến cho điều này có ý nghĩa, mà không viện đến khả năng tiên đoán hay sự xuất thần, là gỡ nó khỏi vỏ bọc giả Marxist của nó và hiểu rằng vì cái gì mà nó mang tính toán học, cụ thể là một sự kiềm chế đối với giá đầu ra. Nếu thời gian chuyển động về phía trước, định đề là sự đảo ngược sự trình bày thông thường của nó. Thực tế, định đề của Bortkiewicz, cùng với Cân Bằng Tổng Quát, có giả định sau đây:

Hàng hóa được bán với giá mà chúng được mua

Đây là bí mật, dạng lý tưởng của định đề cơ bản về Cân Bằng, có tác động sâu sắc tới cấu trúc logic nội tại trong mọi biến thể của nó.

Vấn đề tiếp theo là thông qua sự cưỡng bức giá đầu ra và đầu vào bằng nhau không giải quyết được vấn đề giá cả thực sự là gì. Do vậy, trong tất cả các hệ thống Cân Bằng Tổng Quát giá cả thực tế được quyết định bởi một định đề tiếp theo. Trong hệ thống tân cổ điển “cổ điển”, đây là yêu cầu về doanh thu biên tương ứng với lợi ích biên mà nó chiếm đoạt. Nhưng công trình đại số được hoàn thành bởi định đề mọi tỷ suất lợi nhuận bằng nhau. Bất kể sự khác biệt bề ngoài giữa hai hệ thống ra sao, chừng nào mà toán học còn được quan tâm – và do đó chừng nào mà các nội dung nội tại thực còn được quan tâm – đây cũng là định đề của chủ nghĩa Marx kiểu Walras, thứ đã biến một kết quả của Quyển III thành một điều hiển nhiên, mà không có nó thì giá cá không xác định: 

Mọi tỷ suất lợi nhuận là bằng nhau

Vấn đề hiện là như sau: nếu giá cả đã được xác định bởi yêu cầu các tỷ suất lợi nhuận bằng nhau, làm sao chúng có thể bằng nhau? Với Marx, như trong thế giới thực, tỷ suất lợi nhuận được san bằng thông qua sự vận động của giá cả.12 Nhưng trong bệnh viện của Walras dành cho các nhà Marxist bệnh tật thì giá cả đã được gây mê. Trên hết, đâu là sự đặc biệt trong chu kỳ một tuần? Giá cả đầu ra của bất kỳ thời gian tương lai tùy ý nào cũng phải giống nhau. Giá cả không bao giờ thay đổi. “Phương pháp cứu chữa” là thuốc kinh tế mới:

Mọi giá cả đều cố định

Nuốt nó đi và nó sẽ đưa anh đến một nơi khác xa trái đất: một miền đất thần kỳ không có thời gian mà ở đó cuộc sống lặp đi lặp lại không ngừng và không thay đổi; thế giới của con chuột sóc và con thỏ trắng: thế giới của Cân Bằng Tổng Quát. Đây không phải là bệnh viện mà là nhà thương điên: Chủ nghĩa Marx đã bị cầm tù; nó bay qua tổ chim cúc cu.

Anh có thể cho là một chuyến viếng thăm ngắn ngủi nhưng anh bị cầm tù ở đó mãi mãi. Sự đơn giản hóa không thể vứt bỏ dễ dàng trong những ngày tiếp theo. Nó không phải là một phần giả định về với tỷ suất lợi nhuận bình quân bằng nhau. Không có điều đó thì n phương trình gắn với 2n giá cả và n tỷ suất lợi nhuận chưa biết. Trong đó, n được bỏ đi bằng cách cố định giá đầu ra bằng với giá đầu vào. Còn n-1 tiếp theo được loại bỏ bằng giả định tỷ suất lợi nhuận bằng nhau, sau đó hệ thống được quyết định trong phạm vi một tỷ lệ, “đơn vị tính toán” nổi tiếng. Không giá cả cố định, không lời giải. Đó là vũ hội hóa trang hiển nhiên khi đơn giản hóa.

Sự chữa trị sinh ra bệnh tật. Nó loại bỏ toàn bộ các bất định bằng cách giả định loại bỏ toàn bộ các sự quy định bên ngoài của giá cả. Làm sao, trong phạm vi một hệ thống, chúng ta có thể quan niệm giá cả, thậm chí trong một giai đoạn chệch ra khỏi độ lớn được Bortkiewicz chỉ định? Tất cả các phương trình trong đó giá cả được hình thành sẽ bị vi phạm và toàn bộ hệ thống sẽ sụp đổ. Thế giới thực phải được phẫu thuật. Các nhà Marxist không còn hiểu Marx bởi vì các phương trình của họ đã bị cắt bỏ cơ quan điều khiển trí tưởng tượng.

Nhu cầu, Cung và Quy Luật Say của chủ nghĩa Marx

Đây mới chỉ là bắt đầu. Cái gì khiến các điều kiện cung cầu có thể phản ứng với hệ thống đã nêu? Giả định mọi hàng hóa tạm thời có cung lớn hơn cầu. Mọi nhà kinh tế đồng ý rằng điều này tạo ra sự tăng lên hay giảm xuống của một hay nhiều giá khác, kích thích tư bản di chuyển sang để điều chỉnh cho cung bằng cầu. Nhưng trong nhà thương điên kiểu Walras, giá cả bị mặc áo trói tay. Chúng không thể vận động. Cách thức duy nhất để một nhóm giá cả có thể tồn tại là nếu cung tự động và mọi lúc điều chỉnh một cách hoàn hảo bằng với cầu. Chủ nghĩa Marx kiểu Walras là một hệ thống thị trường bù trừ. Trong phiên bản của Sraffa, điều này được làm rõ thành một định đề, song luôn không rõ ràng trong các phương trình.

Định đề giá cả cố định do đó có thể thay thế cho nhau với, và tương đương về mặt logic với một định đề khác, nguyên lý nền tảng được thừa nhận của Cân Bằng Tổng Quát13, cụ thể là

Cung của mọi đầu ra đúng bằng với cầu được tạo ra bởi sản xuất mọi đầu vào

Định đề đã nêu được biết rộng rãi trong kinh tế học là quy luật của Say, đối lập với những gì Keynes đã xây dựng lên hệ thống của ông ta. Nó tương đương với một điều kiện ban đầu rằng phân bố hợp lý các nguồn lực bởi thị trường đã thực sự đạt được, như là một điều kiện tiên quyết và thực sự là xuất phát điểm của việc xác định giá cả, giá trị và tỷ suất lợi nhuận (đơn nhất). Đây không phải là logic mà là lý tưởng, lý tưởng toán học thuần túy.14  

1.12 Từ sự cố định tới chứng loạn thần kinh: Khái niệm kiểu Walras về giá cả

Các phương trình thể hiện mối quan hệ giữa các biến số mà bản thân chúng đại diện cho các khái niệm. Sự thể hiện mạnh mẽ của tinh thần nhân loại, chúng không thể đồng thời tồn tại trong tư duy với những khái niệm không phù hợp với quan hệ chúng biểu hiện. Kết quả là các khái niệm đang được chủ nghĩa Marx kiểu Walras sử dụng hoàn toàn xa lạ với Marx.

Do một khái niệm lành mạnh về giá trị là có trước về mặt logic so với khái niệm lành mạnh về giá cả, chúng ta đối đầu với một hệ thống bệnh dịch. Một phê phán đối với hệ thống này phải bắt đầu từ khái niệm giá cả ban đầu có tính lý tưởng. Sự phân tích giá trị kiểu Walras phát sinh từ phân tích tâm lý học về hệ thống giá cả kiểu Walras, đó là chứng loạn thần kinh.

Xuất phát điểm của chúng ta là đặc trưng nổi tiếng của các hệ thống Căn Bằng Tổng Quát, sự xoay chuyển của Keynes phản ứng lại chúng: trong chúng tiền không tồn tại. Đây là biểu hiện của ý kiến cho rằng “tiền là một tấm màn che”. Mặc dù nhiều công trình giải thích tiền như là sự tiện dụng, một phát minh làm cho cuộc sống dễ dàng hơn, nói ngắn gọn là một thứ được giải thích là ngoại lai do nó không có ở trong các phương trình. Vương quốc của lý thuyết tân cổ điển bắt đầu bằng việc sát hại tiền; cái giá phải trả của hành động Oedipe này là phải tự làm mù mắt.

Giá cả kiểu Walras được rút ra từ một hành động kinh tế kỳ quặc: trao đổi. Giải pháp cho một hệ thống đồng thời là một nhóm tỷ lệ giá cả, các tỷ lệ mà tại đó hàng hóa có thể trao đổi với nhau. Do đó, các tỷ lệ giá cả được quy định bởi điều kiện hàng hóa trao đổi với nhau để sản xuất hay tái sản xuất ra một tập hợp hàng hóa nhất định.

Trong đời sống thực, hàng hóa trao đổi với tiền, một hàng hóa đặc biệt, và nói chung không thể trao đổi cho nhau mà không chấm dứt chủ nghĩa tư bản. Trong thực tế, tôi không thể giải thích trao đổi lao động của tôi hay hàng hóa của tôi lấy các điều kiện trực tiếp của tôi – tôi sẽ làm việc cho anh nếu tôi được ăn, tôi sẽ làm nhà cho anh nếu tôi nhận được một chiếc xe hơi và cứ như vậy – trừ khi tôi tái tổ chức toàn bộ xã hội cho mục đích này, trong trường hợp mà chúng ta có một xã hội khác.

Do đó, tiền thật không chỉ là đơn vị đo lường mà là phương tiện liên kết con người với nhau, trong thực tế là phương tiện duy nhất dưới chủ nghĩa tư bản. Điều đó không mấy dễ chịu nhưng sự cần thiết. Trên hết, cái gì là dễ chịu khi đến một ngân hàng? Theo đó, như Marx nói nhiều lần, mua và bán cần phải là những hành vi tách rời. Do vậy, không có sự đảm bảo nào cho việc tổng cầu của xã hội bằng với tổng cung của nó, và nói chung là nó sẽ không cân bằng. Tại bất cứ thời điểm nào xã hội có thể trao đổi với giá cả mà tại đó nhiều hàng hóa không được bán và thông thường là như vậy.

Theo đó phương pháp đồng thời cho phép tiền vào hệ thống của anh hay cô ta không với vai trò gì khác ngoài là đơn vị tính toán, anh/cô ta đối mặt với một vấn đề không thể vượt qua. Nếu một đại diện được cho phép tích lũy tiền trong trao đổi thì mọi nhóm tỷ lệ giá cả sẽ không ăn khớp với mọi sự phân bổ sản phẩm được yêu cầu. Nếu tôi có kẹo và anh có bích quy và chúng ta muốn trao đổi, với sự trao đổi thì chúng ta chỉ có thể trao đổi ở tỷ lệ 1 kẹo lấy 1 bích quy. Nhưng nếu tiền tham gia vào trao đổi, anh có thể bán bích quy cho tôi lấy £2, mua kẹo với £1, và cuối cùng có thêm £1 nhiều hơn. Đó là tất cả những gì diễn ra. Sự quy định của một hệ thống đồng thời bị phá vỡ bởi tính toán đơn giản này. Do đó, nếu chúng ta đòi hỏi giá cả phải được quy định bởi nhóm trao đổi cần thiết mà chúng tác động, chúng ta không thể cho phép tiền, như là vật dự trữ giá trị, đóng bất cứ vai trò hoạt động nào. Sự vắng mặt của tiền, giống như sự cân bằng của cung và cầu, là giả định giấu mặt của phương pháp này. Tiền là nạn nhân đầu tiên của thị trường bù trừ; giá cả bằng tiền là nạn nhân thứ hai.

Điều này thể hiện rõ ràng trong luận chiến của Marx với Jean-Baptiste Say, chống lại họ là Keynes, người đóng vai Tiresias trong bi kịch sai lầm này, cũng xây dựng hệ thống của ông ta. Say áp đặt thị trường bù trừ trong một lập luận đặc biệt đần độn, không chỉ gắn liền tên ông ta với một quy luật vô hiệu lực mà còn gây ra sự phản ứng dữ dội của Marx.15 Các nhà kinh tế học thường không mấy khó khăn phủ nhận lập luận của Say nhưng logic của nó hiện diện trong mọi hệ thống mang tính đồng thời. Trong trao đổi, nó vận hành, một phía luôn là người bán và phía kia là người mua; do đó mọi việc bán cần phải được mua và tổng số bán phải bằng tổng số mua. Do vậy cầu phải luôn bằng cung.

Lập luận này phá hủy hầu hết các hiện tượng quan trọng của kinh tế thị trường, thực sự phân biệt nó với một xã hội được tổ chức có ý thức: Con người bán hàng hóa lấy tiền và bám riết lấy tiền. Keynes, người thấu hiểu và quan sát được điều đó, đưa ra một cấu trúc tâm lý quan trọng – một ưa thích – để giải thích nó. Đối với Marx, đây là vấn đề logic. Trong trao đổi bằng tiền thì điều đặc biệt là có ba bên, chứ không phải hai. Nếu tôi có kẹo và cần bích quy, tôi bán cho người thích kẹo, khác với người bán bích quy. Sau đó tôi mua bánh bích quy. Chừng nào mà bánh quy còn được quan tâm, nó được mua khi nó được bán. Đối với tôi, đầu tiên tôi bán và sau đó mua.16

Đây là tất cả những gì về bái vật giáo hàng hóa. Logic hoàn hảo của Say, thay vì hỏi xem điều gì diễn ra với tư bản, tập trung trong hàng hóa tạo thành nó. Giá cả của chúng được tạo ra bởi các điều kiện được xác định trước rằng tổng hàng hóa trong xã hội phải được trao đổi theo một tỷ lệ cho trước. Do vậy, giá cả phát sinh từ các quan hệ trao đổi, từ các quan hệ cá nhân giữa những con người tham gia vào đó. Hàng hóa không còn là vật được mua bởi con người mà là vật được mua bởi vật khác. Quy luật của Say là chứng loạn thần kinh của quan hệ giữa con người với con người thể hiện bản thân như là quan hệ giữa các vật. Kinh tế chính trị học nghiên cứu con người; lý thuyết tân cổ điển nghiên cứu bánh bích quy.

Hệ thống các phương trình cân bằng là dạng bệnh lý của chứng loạn thần kinh: Chúng thậm chí không thể xác định bánh bích quy. Điều gì thực sự diễn ra khi một người bán không mua? Rõ ràng, nửa kia của nó là một việc bán không được đáp lại. Những chiếc bánh quy bị từ chối nằm lại chờ người mua. Từ một phía, chúng được biến thành vốn và tạm ngừng đóng vai trò giá trị sử dụng. Chúng trở thành sự giàu có không được mong muốn của xã hội, lao động ngủ yên chờ nụ hôn vàng của Tiền. Đây là hiện tượng bề ngoài của một khủng hoảng, một sự dư thừa nói chung, trong đó mọi thứ nằm yên như đang ngủ mơ trong khi Vua Tiền kết hôn với Nữ Hoàng Tư Bản.

Các nhà tư bản phải hạ sát Vua Tiền để cưới Nữ Hoàng Tư Bản. Hệ thống của họ là một sự lý tưởng hóa trong đó cung luôn bằng cầu và thị trường luôn vận động. Khủng hoảng không thể tồn tại bởi vì nó không thể xuất hiện trong các phương trình. Nếu thậm chí điều đó chỉ là dự tính, nó phải là một sự phá vỡ các phương trình, một bí ẩn bên ngoài, một “cú sốc ngoại sinh”. Nhưng cái giá của sự lý tưởng hóa này là hệ thống trong đó bản thân tiền không tồn tại. Vốn được sùng bái, tỷ suất lợi nhuận bị đóng đinh, giá cả bị gây mê; khủng hoảng là không thể tưởng tượng và tích lũy là không thể hiểu được. Bortkiewicz của năm 1906 đã đưa kinh tế học Marxist vào mùa đông khắc nghiệt này.

1.13 Từ chứng loạn thần kinh đến sự lầm lạc: Khái niệm kiểu Bortkiewicz về giá trị

Chủ nghĩa tân Ricardo, một biến thể về mặt tâm lý học của chủ nghĩa Marx kiểu Walras, đã theo đuổi logic phi lý của hệ thống này tới tận cùng cay đắng của nó và giết chết giá trị. Nó đã rút ra kết luận tối cao chính xác từ hệ thống này: trong đó, giá trị không có vai trò gì hết. Mặc dù vậy, đời sống lịch sử của khái niệm giá trị cho đến khi nó chết yểu có một lợi ích trị liệu vĩ đại. Điều mà chúng ta muốn cố gắng và nói không phải là trực tiếp chống lại những nỗ lực của nhiều người cao quý và trung thực đang cố gắng đấu tranh chống lại sự rút tỉa lặt vặt các kết luận xã hội và chính trị của Marx từ hệ thống ảo tưởng này. Trái lại là một chiến dịch giải cứu. Điều mà chúng ta muốn giải thích là tại sao logic nội tại của hệ thống cần thiết phải tạo ra một sự xuyên tạc giá trị; khi điều này được thấu hiểu, bản chất thật sự của giá trị sẽ nằm trong tầm tay.

Bất cứ ai đánh vật với một hệ thống các phương trình mang tính đồng thời với mục tiêu bóc tách từ chúng một khái niệm về giá trị sẽ thấy bản thân, bất kể là họ muốn hay không, đi qua một chuỗi các lý do nằm trong những mối liên hệ dưới đây:

0)     Tất cả hàng hóa có một giá đơn nhất. Để đơn giản hóa thì giả định chúng cố định.

1)     Chúng ta cần phải cho thấy giá trị quy định độ lớn cố định đơn nhất này.

2)     Marx cho thấy cách quy định giá cả của bất cứ hàng hóa nào nếu đầu vào của chúng được mua bằng giá trị

3)     Mặc dù vậy đầu vào không thực sự được mua bằng giá trị.

4)     Nếu đầu vào không được mua bằng giá trị, dĩ nhiên chúng ta vẫn có thể tính toán giá cả đầu ra từ giá cả đầu vào

5)     Nhưng sau đó chúng ta không tính giá cả từ một giá cả khác và không từ giá trị. Do vậy, theo phương pháp của Marx thì giá cả là không xác định.

6)     Giá trị cần thiết để giải thích xã hội giai cấp. Do đó, ngay cả khi nó không quyết định giá cả, hãy quy định chúng độc lập từ dữ liệu tương tự.

7)     Cuối cùng, chúng ta đã có thể hiểu vấn đề thực sự mà Marx đang vật lộn: đâu là quan hệ giữa giá trị mà chúng ta vừa tính toán và giá cả mà chúng ta vừa tính toán?

Bước đầu tiên trong cái chết của tiền là sự tách biệt của nó thành hai hệ thống quyết định hoàn toàn khác biệt, hệ thống giá cả và hệ thống giá trị, được rút ra từ hai nền kinh tế khác nhau. Hãy từng bước xem những giả định này tạo ra khung cảnh lý thuyết mà chúng ta nghiên cứu ngày nay.

Sai lầm đầu tiên nằm ở bước 0: vấn đề không phải là làm sao quy định một giá cả cố định (hay một giá trị cố định). Nếu giá cả và giá trị được cho trước tại một thời điểm, vấn đề là quy định giá cả và giá trị tại thời điểm tiếp theo. Câu hỏi được đặt ra hoàn toàn không có câu trả lời. Nó giống như hỏi “Tại sao mặt trăng ở đó”. “Sự đơn giản hóa” giá cả cố định khiến cho mọi thứ trở nên cực kỳ phức tạp, bởi vì nó đòi hỏi giá cả của mỗi hàng hóa tại mọi thời điểm thay vì chỉ một thời điểm. Nó thay thế một câu hỏi cụ thể có thể kiểm soát bằng một câu hỏi phổ quát hoàn toàn cứng đầu cứng cổ, giống như tính quỹ đạo mặt trăng bằng cách giả định khoảng cách giữa trái đất và mặt trăng là cố định. Đây là hệ thống Ptolemic [địa tâm] về giá cả. Công việc của nó là duy trì hệ tư tưởng.

Giá cả giờ trở thành quan hệ giữa các vật: bởi vì mỗi hàng hóa “chiếm hữu” một giá đơn nhất, nó tạm ngừng trở thành quan hệ giữa hàng hóa và người mua nó. Nó trở thành một thuộc tính đặc biệt, bất bình đẳng, giống như trọng lượng, được quy định chỉ bởi vai trò của hàng hóa trong việc tái sản xuất ra toàn bộ hàng hóa khác. Bàn tay vô hình của Adam Smith trở thành bàn tay chết của Jean-Baptiste Say.

Giả thuyết giá cả cố định xâm chiếm khái niệm giá trị, phải được định nghĩa lại như là một giá cả đặc biệt để có thể tái sản xuất ra một xã hội tưởng tượng mà trong đó lợi nhuận thậm chí không cố gắng san bằng – cực đối lập của hệ thống giá cả trong đó chúng được san bằng một cách hoàn hảo. Hàng hóa đạt được “các thuộc tính” của giá cả cố định và giá trị của chúng, thứ đi theo chúng bất cứ đâu như con cừu của Mary.17 Marx đã không ngừng nhắc nhở rằng giá trị là một quan hệ xã hội mà hàng hóa tham gia tại một thời điểm xác định đã bị lãng quên. Chúng ta đã tạo ra một sự chuyển tiếp bái vật giáo dẫn tới cái chết của tiền; trong đoạn về vật từ người tới người, chúng ta theo đuổi vật chứ không phải con người.18

Sự quy định tiếp theo được quy thành quan hệ giữa các thuộc tính ở bên trong của vật: một hiện tượng mới hoàn toàn nổi lên bề mặt; cụ thể là làm sao để “quy định” các “thuộc tính” của vật khác nhau. Chúng ta phải quy định giá cả của hàng hóa  từ giá trị của hàng hóa, độc lập với những gì diễn ra với chúng. Điều này giống như cố tìm xem ai là bà nội từ sự thật rằng cả hai cùng là bà dì. Giá trị không còn được gán cho hàng hóa bởi quá trình tái sản xuất mà nằm ở bên trong nó; do đó xuất phát điểm của mọi sự quy định phải là thuộc tính bên trong của hàng hóa, không phải là quan hệ xã hội mà từ đó chúng nhận được các thuộc tính này.

Nhưng trên thực tế giá cả và giá trị của đầu ra được quy định bởi giá trị của tư bản đã sản xuất ra chúng: mối liên hệ với tuần hoàn của tư bản với chức năng đặc biệt của hàng hóa là đóng vai trò đo lường tức thời, do vậy đã bị phá vỡ. Không thể tưởng tượng nổi cách quyết định giá cả hay giá trị từ dạng tiền của tư bản bởi vì hàng hóa được sản xuất bởi vật chứ không phải tư bản. Không giống như con cừu của Mary, hàng hóa bổ sung cho các thuộc tính của chủ nhân. Chúng ta có được những kết luận nực cười: ví dụ, thay đổi kỹ thuật là tức thời và miễn phí. Tiền được chi cho công nghệ cũ – phản ánh, chúng ta có thể nhắc lại, các nỗ lực xã hội thật đã sản xuất ra công nghệ này vào lúc đó – là một điều phi lý cũng như tư bản phá sản được tái sinh ra mỗi ngày trong Đại Cân Bằng trên Bầu Trời.

1.14 Sự phân tách của giá cả và giá trị

Hệ thống đang tan rã. Tư bản tách thành hai cá thể riêng biệt là Giá trị và Giá cả. Theo đó hai trường phái tư tưởng xuất hiện.

Biến thể a của Bước 7: Hệ Thống Giá Cả có trước.

Thật sự là khó khăn khi giá cả, dường như, được quy định bởi bản thân chúng. Lý do dường như lặp lại. Mặc dù vậy, nó chỉ biến thành (nhờ có Peron-Frobenius) một nhóm tỷ lệ giá cả sẽ thể hiện trong tái sản xuất, có nghĩa là sẽ cho phép nhà sản xuất có thể mua đầu vào của họ với “doanh thu” của đầu ra và nhận được lợi nhuận bằng nhau. Do đó, khi chúng ta biết rằng trên thực tế xã hội tái sản xuất, các giá cả này được quy định, ít nhất là tỷ lệ của chúng, thế là đủ đối với chúng ta.

Điều này tạo ra một vấn đề: giờ thì dường như “hai đẳng thức” của Marx không còn được thỏa mãn bởi hai nhóm điều kiện hạn chế (cấu tạo hữu cơ bằng nhau, nhiều các “giả định số lượng cố định” đặc biệt, và tương tự). Do đó, Marx đã sai khi khẳng định hai đẳng thức này: “Vấn Đề Chuyển Hóa” ra đời.

Điều này dẫn đến hai khả năng phát triển tiếp theo.

Biến thể 7a.I: Nhà kinh tế học bỉ ổi

Giá cả có nghĩa là một số nhân xác định của giá trị, vốn cố định theo thời gian. Giá trị là “cơ sở” của giá cả, do giá cả là số nhân đơn giản của giá trị. Mặc dù vậy, trên thực tế đây là con dao hai lưỡi. Nếu giá cả chỉ là số nhân của giá trị thì giá trị cũng là số nhân của giá cả. Thế thì tại sao không nói giá cả quyết định giá trị? Nhưng trong trường hợp này, giá trị là thừa và có thể loại bỏ. Theo lời của Wilde, nhà kinh tế học là người biết giá cả của mọi thứ và chẳng biết giá trị của thứ gì cả.

Biến thể 7a.II: Hàng hóa là quái vật Dalek (trong phim Dr. Who)

Do giá trị là số nhân của giá trị sử dụng, trên thực tế mọi thứ được quy định bởi giá trị sử dụng. Từ đây có thể dễ dàng nói rằng “mọi thứ thực tế được quy định bởi giá trị sử dụng và tỷ lệ của chúng, do đó giá trị là hoàn toàn thừa”. Những nhà triết học đó đã lảng tránh rằng giá cả cũng là thừa tương tự. Định mệnh của hệ thống này là một thế giới tự sản xuất ra giá trị sử dụng, robot sản xuất ra robot. Tại sao phải trả tiền cho chúng? 

Khái niệm “giá ma” không phải là một mô tả mà là một tấm bia mộ: Tiền Nằm Đây.

Biến thể b của bước 7: Hệ Thống Giá Trị là có trước

Chúng ta biết rằng giá trị là có trước nhờ vào các lập luận định tính của Marx về bản chất của trao đổi, bởi vì các bằng chứng kinh nghiệm dồi dào, bởi vì nhiều lập luận triết học cũng như xã hội-chính trị khác về vai trò của lao động. Do đó, chúng ta hãy giả định rằng giá trị có trước. Chúng ta hãy giả định điều đó, bất chấp các bằng chứng rõ ràng của văn bản. Marx đã khẳng định vô điều kiện rằng giá trị của mọi hàng hóa được quyết định không thông qua sự trung gian của tiền.

Điều này dẫn đến khu vườn mê cung. Chúng ta có thể phân biệt được những biến thể sau đây.

Biến thể 7b.I: Triết học-thần bí

Quá trình giá trị quy định giá cả diễn ra sau lưng chúng ta. Đó là một phần của công việc bên trong của hệ thống tư bản, chúng rất bí ẩn, chỉ có thể hiểu được bằng cách trích dẫn Tư Bản sáu lần trước bữa sáng và tham gia vào nhóm của tôi. Không có vấn đề chuyển hóa như đã nói và không có vấn đề gì khi các con số không ăn khớp với nhau, nhưng anh sẽ không hiểu bởi vì anh là một tên tư sản theo chủ nghĩa xét lại.

Biến thể 7b.II: Biện chứng giả mạo

Sự quy định giá cả diễn ra như các học giả phái Sraffa đã mô tả và sự quy định giá trị diễn ra như Marx đã mô tả. Điều này chỉ có thể hiểu được bằng cách trích dẫn Tư Bản mười hai lần trước bữa sáng và tham gia vào nhóm nghiên cứu của tôi. Đúng là các con số không ăn khớp, nhưng đó là bởi vì tư bản đã chứa đựng mâu thuẫn, anh phải học cách sống chung với nó. Anh không thể hiểu được điều đó bởi vì anh chưa đọc Hegel.

Biến thể 7b.III: Duy vật giả mạo

Như Marx đã giải thích, các lực lượng sản xuất quyết định mọi thứ.19 Điều này được Plekhanov giải thích là cơ sở của chủ nghĩa duy vật lịch sử. Những gì Marx nói về thời gian lao động quy định giá trị có nghĩa là giá trị do công nghệ quy định20 như anh sẽ thấy nếu anh đọc Sraffa và mua tạp chí của tôi. Các con số ăn khớp với nhau. 21 Anh không hiểu điều này bởi vì anh không phải là công nhân.22

Điều đáng khen ngợi của tất cả các vị trí này là khi đối mặt với sự phức tạp của định lượng thì họ bảo vệ định đề khoa học về thời gian lao động là đại lượng của giá trị. Nhưng cũng giống như những người hậu Ricardo, họ đã rút lui vào việc cắt nhỏ logic như là công cụng để tránh mối quan hệ về mặt lượng giữa giá cả và giá trị.

1.15 Chủ nghĩa Marx, tiền và chứng mất trí của kinh tế học hiện đại

Tiền giống như con ma của Banquo quay trở lại ám ảnh những kẻ tội lỗi trong công việc bình thường của họ. Chủ nghĩa Keynes, biến thể thực hành đầu tiên của kinh tế học tân cổ điển, nỗ lực hồi sinh Vua Tiền đã chết thành Hoàng Tử Ưa Thích Thanh Khoản. Kinh tế học tân cổ điển chuyển hóa nó thành sự xuyên tạc về hai trật tự tiền tệ tách biệt, giả định sự tách biệt của thị trường hàng hóa và thị trường tiền tệ. Tổ Hợp Tân Cổ Điển dựa trên ý tưởng về một thị trường “thực” cho hàng hóa và một thị trường “danh nghĩa” cho tiền. Phía sau điều này là một sự chuyển hướng hệ thống để cách ly tiền khỏi thế giới thực. Các đại diện tìm kiếm cân bằng trong một thị trường lý tưởng, không chịu ảnh hưởng của tiền tệ - thị trường hàng hóa – và tiền tham gia với vai trò là yếu tố bên ngoài, một căn bệnh cần được chăm sóc bằng sự can thiệp của chính quyền. Sự phân tách là bảo thủ và thần bí. Như những người hậu Keynes khẳng định một cách chính xác, không ai đàm phán về lương “thực tế”. Công việc của kinh tế chính trị là tích hợp tiền vào mọi cấp độ của hoạt động kinh tế, vì lý do đơn giản rằng tiền là sự hòa giải của mọi quan hệ xã hội thực tế trong nền kinh tế thị trường.

Đây là đóng góp đặc biệt của chủ nghĩa Marx. Sự “vô nghĩa” của giá trị là một thể hiện lý tưởng của việc coi tiền là thừa. Trong bất cứ hệ thống nào mà tiền đóng một vai trò thực tế đối lập với vai trò tưởng tượng, câu hỏi được đặt ra là “tiền mua gì”? câu trả lời duy nhất là “giá trị”, có nghĩa là giá cả được tạo thành từ thứ gì đó khác. Mọi hệ thống kinh tế đều phải đưa ra câu trả lời này, ngay cả khi nó không tôn trọng lý thuyết giá trị lao động. Điều đầu tiên mà một sinh viên đại học học được trong mọi cuộc đọ sức thực hành với thống kê kinh tế là điều khiển các chỉ số giá cả để đo lường “thực tế” nhằm so sánh với giá cả “danh nghĩa”. Định lý căn bản nhất về tiền tệ - Học thuyết Số Lượng Tiền Tệ - tham gia vào một biến số P, “mức độ giá chung”. Nhưng để có một mức độ giá cả, có nghĩa là giá cả là số nhân của một cái gì đó khác, người ta phải có một khái niệm về cái được nhân lên đó. “Cái gì đó khác” chính là giá trị, bất kể là có bao nhiêu chuyên luận lý thuyết chống lại giá trị. Trong chủ nghĩa Marx kiểu Walras, giá trị là bóng ma của tiền.

Do đó, bước chưa hoàn thành của kinh tế học phi Walras là sự phơi bày mang tính hệ thống của quy luật chi phối sự vận động của giá trị “thực” đã nêu phía trên; khởi đầu như Marx đã làm từ một định nghĩa hiển nhiên đúng về giá trị được rút ra từ quan hệ trao đổi cá nhân, để rút ra khuôn khổ phân tích trong đó không chỉ quá trình tổng quát của sản xuất, lưu thông và tích lũy có thể thể hiện dưới khái niệm giá trị, mà trong đó không áp đặt các tiên đề liên quan đến cung cầu hay sự vận động của giá cả.

Điều này dẫn tôi đến một kết luận, nhưng cũng là một điểm thực tiễn của nghiên cứu này: sự phát triển thực sự của kinh tế học có thể đi theo hướng nào? Có hai bước quan trọng. Bước thứ nhất là tích hợp và phát triển một cách đúng đắn khái niệm về tiền. Tôi sẽ chắc chắn không phải là người đầu tiên thử làm điều này; mặc dù vậy, quan điểm riêng của tôi được phát triển trong chương cuối của cuốn sách này là tiền chỉ có thể được tích hợp một cách đúng đắn trong một khuôn khổ có tính kế tiếp nhau. Mọi giả định “đơn giản hóa” – trên thực tế là phủ nhận – mà kinh tế học kiểu Walras đã cấy ghép vào thân Marxist phải để mặc cho chúng tàn lụi theo cách chúng đã lựa chọn. Kinh tế học phải được đặt trong thời gian thực và thế giới thực. Giả định về tỷ suất lợi nhuận và tỷ suất giá trị thặng dư đồng nhất, sản xuất không cần máy móc, tư bản không cần có tiền và sự quy định không cần thời gian: tất cả chúng là hành lý mang lậu của vị khách không mời từ một nơi phi tự nhiên. Họ không thuộc về khoa học chính trị, đã đến lúc đóng gói hành lý và ra đi.

Chú thích:

1 Ví dụ xem vấn đề chuyển đổi của Wolff, Robert và Callari 1984a, Carchedi 1984, Roberts 1987, Kliman và McGlone 1988, Freeman 1991, Ramos 1991, Ramos và Rodriguez 1993, Giussani 1991 và về khuynh hướng tỷ suất lợi nhuận suy giảm của Kliman 1988, Freeman 1993b.

2 Tổng giá trị do toàn bộ công nhân trong xã hội thêm vào được đo bằng số giờ lao động; giá trị được công nhân thêm vào trong một quá trình lao động cụ thể cũng được đo lường bằng thời gian lao động của họ, nhưng có thể lớn hơn hoặc nhỏ hơn thời gian này (có nghĩa là một phần lớn hơn hoặc nhỏ hơn của tổng thời gian lao động) nếu công nhân có lành nghề nhiều hoặc ít hơn, hay làm việc với cường độ cao hơn hoặc thấp hơn, so với mức độ trung bình.

3 Chủ đề này được trình bày kỹ hơn trong chương cuối của cuốn sách này.

4 Điều này có hệ quả khác mà Marx đã đề cập, nhưng chúng ta không thể làm rõ ở đây mà chỉ có thể thừa nhận là một phần của sự tích lũy. Giả định là thông qua sự sáng tạo, nhà tư bản có thể tái khởi động sản xuất với cùng quy mô nhưng chi phí thấp hơn: Ví dụ với chi phí £50 cho nguyên liệu. Tư bản lưu thông (doanh thu của sản phẩm C’) là £300, chỉ cần £100 để tái sản xuất trên cùng quy mô. Thêm vào đó là giá trị thặng dư S=£100, do vậy £100 dư ra để mở rộng sản xuất. Do vậy, sự thay đổi trong năng suất lao động ảnh hưởng trực tiếp đến sự tích lũy cũng như gián tiếp thông qua tỷ suất giá trị thặng dư. Xem Marx (1994:219).

5 Điều này được thể hiện rất tao nhã trong chương sách thảo luận về định lý N. Okishio của Kliman, định lý này khẳng định rằng tỷ suất lợi nhuận phải tăng liên tục do nhà tư bản cá biệt luôn đầu tư vào công nghệ tiết kiệm chi phí. Lợi nhuận chỉ có thể giảm do sự tăng lên của lương.

6 Trong cuốn Các Học Thuyết Về Giá trị Thặng Dư, Marx sử dụng khái niệm “giá thành” thay cho “giá cả sản xuất”.

7  Mặc dù một số tác giả đã trình bày một cách độc lập và dẫn chiếu đoạn này nhưng theo hiểu biết của tôi thì lần đầu tiên nó thu hút được sự chú ý của công chúng là nhờ Wolff, Roberts và Callari (1984a).

8 Ghi nhận một lần nữa rằng sự trao đổi ở điểm giá cả khác với giá trị trong Quyển I, khi Marx bị cáo buộc là không thừa nhận sự chuyển đổi của giá trị vào giá cả. Cũng cần phải ghi nhận rằng tiền là đo lường của giá trị và cuối cùng, tỷ lệ trao đổi không liên quan gì đến sản xuất mà là hiện tượng trao đổi thuần túy.

9 Bortkiewicz (1952:23-24), tôi biết ơn sự chỉ dẫn của Michele Naples về đoạn này.

10 Chỉ có kinh tế học tân cổ điển thuyết phục thành công về tính ưu việt của nó để chống lại những quy luật thông thường về thời gian.

11 “Giá cả, trên hết là giá trị của hàng hóa được phân biệt với giá trị sử dụng (đây cũng chính là trường hợp với giá cả thị trường, được phân biệt với giá trị không chỉ về mặt chất mà cả mặt lượng, dựa trên đại lượng giá trị)” (Marx 1981:476); “Giá cả, theo khái niệm chung của nó, chỉ đơn giản là giá trị dưới dạng tiền” (Marx 1981:295).

12 Marx nhận ra điều này rất sớm: “Không phải là việc bán một sản phẩm cụ thể ở mức giá thành tạo thành “quan hệ tỷ lệ” của cung đối với cầu, hay tỷ lệ của sản phẩm so với toàn bộ sản xuất; những sự biến động của cung và cầu cho nhà sản xuất thấy số lượng hàng hóa cụ thể mà anh ta phải sản xuất để nhận được trong trao đổi ít nhất là giá thành. Khi những sự biến động này liên tục diễn ra thì có một sự vận động liên tục của việc rút vốn và đầu tư vào những nhánh khác nhau của ngành … Nếu ông M. Proudhon thừa nhận rằng giá trị của sản phẩm được thời gian lao động quy định thì ông ấy phải thừa nhận luôn rằng chỉ riêng sự vận động thất thường đã khiến lao động trở thành thước đo của giá trị. Không có “quan hệ tỷ lệ” nào được hình thành sẵn mà chỉ có sự vận động liên tục” (Marx 1976:56). Engels đã viết trong phần lời dẫn của cùng tác phẩm rằng “sự dao động liên tục của giá cả hàng hóa so với giá trị là điều kiện cần thiết mà chỉ theo và thông qua đó giá trị hàng hóa có thể tồn tại”. Điều tương tự áp dụng mutatis mutandis với giá cả sản xuất. Marx và Engels, những người bị coi là không hiểu được vai trò của cung và cầu, thừa nhận rằng cung và cầu chỉ có thể hoạt động như là sức mạnh trong thế giới hiện thực thông qua những dao động của giá cả thị trường và giá cả sản xuất. Kinh tế học tân cổ điển và chủ nghĩa Marx kiểu Walras đòi hỏi rằng những sự dao động này phải bị loại bỏ trước khi giá cả có thể tồn tại.

13 “Ainsi, le moment est venu de fermer, pour ainsi dire, le cercle de la production en  introdusiant la condition, conforme à la réalité, que les produits s’eschangent contre les même quantités de service qui entrent dans leur confection” (Walras 1984:585).

14 Mặc dù cả Walras và Sraffa đã cho thấy rất rõ rằng giá cả và các điều kiện về lượng (giá cả đầu vào bằng với giá cả đầu ra, nhu cầu đầu vào bằng với cung đầu ra) là có thể thay thế cho nhau và đồng thời giả định lẫn nhau, quan hệ logic cần thiết này được che đậy bằng một số trình bày sau này. Công thức đầu vào – đầu ra của Leontieff (1953, xem Pasinetti 1977 và Cameron 1952) bị đóng khung trong khái niệm tỷ lệ của đầu vào hơn là đại lượng. Những hệ thống bất đẳng thức tuyến tính bắt đầu với von Neumann (1973) và được Morishima (1974) phát triển giả định rằng sự quy định giá cả và số lượng là độc lập nhau. Ảo tưởng bị sụp đổ ngay khi người ta hỏi điều gì xảy ra với sản phẩm thừa khi mà cung không ăn khớp với cầu. Fajoun (1984) lập luận rằng hệ thống giá cả và số lượng bị phân tách bằng mẹo kỹ thuật, coi mọi sản phẩm thừa là phế thải có giá bằng 0. Đây là sự vi phạm giả định về giá cả do hàng hóa giờ đây có hai giá, “giá bình thường” và “giá phế thải”. Người ta chỉ cần hỏi điều gì diễn ra khi con người thực sự được quyền mua mọi sản phẩm thừa chẳng vì lý do gì cả để thấy rằng đây là một cấu trúc nhân tạo.

15 “Khái niệm (thực tế là của James Mill), được Ricardo thừa hưởng từ Say tẻ nhạt (cũng như người mà chúng ta có thể nhắc đến khi chúng ta thảo luận về cá nhân khốn khổ), về sản xuất thừa không diễn ra hay ít nhất là thị trường thường không bị dư thừa nói chung, là dựa trên định đề sản phẩm được trao đổi với sản phẩm, hay như Mill đã trình bày, dựa trên “cân bằng siêu hình giữa người bán và người mua”, điều này dẫn đến kết luận là cầu chỉ do sản xuất quy định, hoặc cầu và cung là đồng nhất” (Marx 1969b:493).

16 “Tiền không chỉ là “trung gian để thực hiện trao đổi” mà đồng thời là trung gian để phân chia việc trao đổi sản phẩm với sản phẩm thành hai hành vi, độc lập với nhau, tách biệt nhau về thời gian và không gian. Mặc dù vậy, với Ricardo khái niệm sai lầm về tiền phát sinh dựa trên sự thật là ông ấy chỉ tập trung vào sự quy định về lượng của giá trị trao đổi, cụ thể là sự bằng nhau về số lượng thời gian lao động xác định, mặt khác bỏ qua đặc điểm định tính, tức là lao động cá biệt phải thể hiện bản thân như là lao động trừu tượng, xã hội nói chung thông qua sự chuyển nhượng của nó” (Marx 1969b:504).

17 Dành cho các độc giả chưa được giáo dục mầm non ở Anh quốc:

Mary có một con cừu nhỏ / Với bộ lông trắng như tuyết
Mary đi bất cứ đâu / Cừu cũng đi theo đó
Một ngày cừu theo Mary đến trường / Chuyện ấy là sai luật
Tất cả trẻ em đều cười và giỡn / Khi thấy cừu ở trường học

18 “Một khi mọi sự vật có thể bị chiếm đoạt (có nghĩa là tất cả những sự vật khan hiếm và không gì khác) đã bị chiếm đoạt, chúng đứng trong một quan hệ cụ thể với nhau, một quan hệ bắt nguồn tự sự thật là mỗi thứ khan hiếm, bên cạnh tính hữu dụng đặc biệt của chính, đòi hỏi một tính chất đặc biệt, cụ thể là có thể trao đổi với bất cứ sự vật khan hiếm nào khác và theo một tỷ lệ quy định” (Walras 1984:67) “Trong vai trò giá trị, hàng hóa là đại lượng xã hội, có nghĩa là một thứ gì đó hoàn toàn khác với “những tính chất” như là “sự vật”. Trong vai trò giá trị, chúng tạo thành quan hệ duy nhất của những con người trong hoạt động sản xuất. Giá trị thực sự “bao hàm sự trao đổi”, nhưng trao đổi là trao đổi sự vật giữa những con người, trao đổi không có cách nào tác động đến sự vật như vậy” (Marx 1972:129).

19 Trong phân tích cuối

20 Trong phân tích cuối

21 Trong phân tích cuối

22 Trong phân tích cuối