Showing posts with label Fukushima. Show all posts
Showing posts with label Fukushima. Show all posts

Saturday, October 3, 2015

Fukushima: Điều thế giới chưa bao giờ được thấy

Dường như thông tin cập nhật về sự cố nhà máy hạt nhân Fukushima đã bị truyền thông chính thống trên thế giới quên lãng. Báo chí Việt Nam cũng không thấy nhắc đến chủ đề này, có lẽ là khi Việt Nam định xây dựng lò phản ứng hạt nhân cho nhà máy điện nguyên tử ở Ninh Thuận với vốn ODA và công nghệ Nhật Bản thì việc đưa tin đào sâu về thảm họa nhà máy điện nguyên tử Nhật Bản không phải là sự lựa chọn khôn ngoan. Tuy vậy, phát hiện mới đây về việc lõi năng lượng lò phản ứng số 2 của nhà máy điện nguyên tử Fukushima đã biến mất có thể là một thông tin quan trọng cho những người quan tâm tới điện hạt nhân. Robert Hunziker bình luận chi tiết về phát hiện này trong bài báo "Fukushima: the World’s Never Seen Anything Like This".

Fukushima: Điều thế giới chưa bao giờ được thấy

Hình minh họa: Sự cố ở nhà máy điện nguyên tử Fukushima
Nguồn: The Guardian
Lõi nhiên liệu lò phản ứng số 2 của nhà máy điện nguyên tử Daiichi ở Fukushima đã biến mất khỏi lõi bảo vệ (Nguồn: Lõi nhiên liệu của lò phản ứng số 2 có thể đã tan chảy hoàn toàn, NHK World News, 25 tháng 9 năm 2015.) 

Nó đã biến đi đâu? Không ai biết.

Không phải chỉ có “đồ thị học tập” về sự tan chảy của hạt nhân là mới tinh như sự kiện cho thấy mà là bởi vì “thế giới chưa từng thấy điều gì như vậy”, chưa bao giờ.

Sử dụng phương pháp chụp ảnh bằng hạt muon của tia vũ trụ (cosmic ray muon radiography) với nhũ tương hạt nhân, các nhà nghiên cứu của đại học Nagoya lần vào bên trong lò phản ứng ở Fukushima. Lõi hạt nhân ở lò phản ứng số 5 hiện rõ thông qua quy trình muon. Mặc dù vậy, tại lò phản ứng số 2, phát ra một lượng vật chất phóng xạ rất lớn trùng khớp với vụ nổ năm 2011, rất ít, nếu không nói là không có dấu hiệu nào của lõi hạt nhân trong lõi bảo vệ. Một sự tan chảy nghiêm trọng đã diễn ra.

“Các nhà nghiên cứu nói rằng cần có thêm các phân tích tiếp theo để xác định xem lõi hạt nhân bị tan chảy có xuyên qua lò phản ứng và thẩm thấu xuống hay không.” Ibid. Nói ngắn gọn, các nhà nghiên cứu cũng chưa biết được lõi hạt nhân bị tan chảy đã xuyên qua lớp vỏ bằng thép/xi măng ra ngoài lõi bảo vệ, rồi thẩm thấu vào đất hay chưa.

Nhóm nghiên cứu của đại học Nagoya, hợp tác với tập đoàn Toshiba, báo cáo phát hiện của họ tại cuộc họp của Hiệp Hội Vật Lý Nhật Bản vào ngày 26 tháng 9. Do đó và hơn nữa, có thể đánh giá một cách thích đáng tình hình hiện nay: 

“Phế thải hạt nhân cấp độ cao là loại độc hại ngoài sức tưởng tượng. Ví dụ như cesium-137, với chu kỳ bán rã là 30 năm, chiếm phần lớn nuclide phóng xạ có tuổi thọ lớn tồn tại trong nhiên liệu hạt nhân đã sử dụng. Một gram của chất phóng xạ cesium-137 (bằng khoảng một nửa kích thước đồng 10 cent) chứa 88 Curies phóng xạ. 104 Curies phóng xạ của cesium-137, phát tán trên diện tích 1 dặm vuông, sẽ khiến vùng đất đó không thể sinh sống được trong hơn một thế kỷ,” Các bình luận về Dự Thảo Luật Quản Lý Phế Thải Hạt Nhân năm 2013, Các Nhà Vật Lý Học Có Trách Nhiệm Xã Hội, 23 tháng 5 năm 2013. 

Một ví dụ, 1.090 dặm vuông quanh lò phản ứng hạt nhân bị phá hủy Chernobyl đã được Ukraina xếp vào loại khu vực phóng xạ không thể cư trú được bởi vì mức độ phóng xạ vượt qua mức 104 Curies của cesium-137 trên mỗi dặm vuông trên toàn bộ khu vực. Các nhà khoa học tin rằng cần từ 180 đến 320 năm để cesium-137 quanh khu vực Chernobyl hoàn toàn biến mất khỏi môi trường.

Đây là vấn đề lớn, hay nói đúng hơn là lớn nhất: Cesium có thể tan trong nước và thông qua đó lan vào đất và nước nhanh chóng làm ô nhiễm hệ sinh thái.

Mặt khác, Chernobyl là một loại khác so với Fukushima bởi vì vụ nổ ở đó có quy mô lớn và nặng nề hơn Fukushima, nhưng ở Fukushima thì 80% phát xạ ban đầu đã tan vào Thái Bình Dương. Hmm.

Trong sự cố Three Miles Island, một phần lõi năng lượng tan chảy nhưng lõi bảo vệ lò phản ứng không bị phá vỡ, do đó phóng xạ hầu như không bị thoát ra ngoài.

“Các nuclide phóng xạ có tuổi thọ lâu như cesium-137 là một hiện tượng mới đối với chúng ta. Chúng không tồn tại trên trái đất với một số lượng đáng kể nào trong toàn bộ sự tiến hóa của sự sống phức tạp. Mặc dù chúng vô hình đối với các giác quan của chúng ta nhưng chúng độc hại gấp hàng triệu lần so với các chất độc thông thường mà chúng ta biết đến. Chúng gây ra bệnh ung thư, bệnh bạch cầu, biến đổi gen, dị dạng bẩm sinh, dị dạng và xảy thai khi tích tụ ở mức hầu như con người không nhận thấy được. Chúng nguy hiểm ở cấp hạt nhân hay phân tử,” Steven Starr, nhà khoa học cấp cao, Nhà Vật Lý Học Có Trách Nhiệm Xã Hội, giám đốc, đại học Missouri, Chương Trình Khoa Học Thí Nghiệm Y Khoa, Các tác động của ô nhiễm quy mô lớn phóng xạ cesium của Nhật Bản, Phát biểu tại Viện Hàn Lâm New York, 11 tháng 3 năm 2013.

Mức độ nguy hiểm thực sự của thảm họa Fukushima có thể không được công chúng nói chung nhận thức đầy đủ bởi vì khó có thể tiếp cận được khối lượng lớn thông tin. Chính quyền Nhật Bản đã cản trở việc thu thập thông tin bằng cách gán nhãn “bí mật” vô tội vạ, một nhà báo có thể đối mặt với 10 năm tù tùy thuộc vào việc nhân viên chính phủ thức dậy vào buổi sáng nào đó trên phần giường bên trái hay bên phải; đó là hoàn toàn là sự thật!

Tổ chức độc lập Phóng Viên Không Biên Giới đã hạ bậc của Nhật Bản trong bảng Chỉ Số Tự Do Báo Chí từ 22 vào năm 2012 xuống 53 vào năm 2013 và 59 vào năm 2014, sau khi đạo luật bí mật quốc gia được ban hành. Phóng Viên Không Biên Giới nói rằng “Nhật Bản đã chịu ảnh hưởng của sự thiếu minh bạch và gần như không tôn trọng quyền tiếp cận thông tin trong các chủ đề liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp với Fukushima,” Phóng Viên Không Biên Giới (2013). Chỉ Số Tự Do Báo Chí 2013: Những Hy Vọng Lóe Lên Sau Mùa Xuân, tháng 8 năm 2014.

Trong khi đó, đây là một góc nhìn khác về vấn đề hạt nhân. Đối lập với đám đông phản đối hạt nhân, đáng để ghi nhận là cũng có một bộ phận đáng kể ủng hộ hạt nhân khẳng định năng lượng hạt nhân an toàn cũng như khẳng định ít nếu không nói là không có các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe con người xảy ra, hay sẽ xảy ra, do sự phát tán của phóng xạ. Trên thực tế, một số kẻ nghiện hạt nhân còn khẳng định rằng “một ít phóng xạ phát tán” là tốt.

Mặc dù vậy, điều đó đã bị bác bỏ bằng một nghiên cứu toàn diện mới đây (tháng 7 năm 2015) do một tập đoàn quốc tế dưới sự bảo trợ của Tổ Chức Nghiên Cứu Bệnh Ung Thư Quốc Tế / Lyon, Pháp thực hiện, một nghiên cứu dài hạn về tác động của phóng xạ thấp đối với 300.000 công nhân ngành hạt nhân. Nghiên cứu đã chứng minh rõ ràng rằng “không có ngưỡng phóng xạ tối thiểu nào là vô hại.” Mọi mức phóng xạ đều nguy hiểm, theo thời gian. 

Mặc dù vậy, đây là một ví dụ về phe ủng hộ:

“Sự cố Fukushima sẽ tiếp tục thu hút sự chú ý của truyền thông trong thời gian tới, tôi nghĩ vậy. Nó trở thành một câu chuyện hấp dẫn nên nó sẽ không biến mất. Mặc dù vậy, với sự phản ánh và hồi tưởng tỉnh táo, người ta phải thấy rằng sự cố Fukushima không những không phải là thảm họa hạt nhân mà còn là minh họa tuyệt vời cho sự an toàn của điện hạt nhân,” Tiến sĩ Kelvin Kemm, CEO của Hạt Nhân Châu Phi, nhà vật lý học: Không có thảm họa hạt nhân Fukushima: Thiệt hại nhân mạng khủng khiếp là do sóng thần của Nhật Bản, không phải do phóng xạ. Cfact, ngày 12 tháng 10 năm 2013.

Quay trở lại Fukushima, tùy thuộc vào việc ai là nguồn tin, phóng xạ phát tán là (a) mức độ cực kỳ nguy hiểm và chết chóc khi các cấp độ phóng xạ được phát tán khắp khu vực rộng lớn hơn, bao gồm cả Tokyo, hoặc trái ngược, (b) phóng xạ ở mức trong giới hạn mà người dân không cần phải lo lắng, hoặc (c) sự tồi tệ vẫn chưa tới. Những vật cản đường, có nghĩa là mức độ tin cậy mà người bên ngoài nhìn vào bên trong Fukushima nhận được phụ thuộc vào việc “ai đáng tin”. 

Trong khi đó, “hệ thống thông tin thế giới hay là: Mạng Internet” tràn ngập những câu chuyện về sao biển bị tan chảy, cá voi bất thường và hàng loạt động vật chết ở Thái Bình Dương, đủ để mọi người kết nối các phần dự đoán về việc phóng xạ của Fukushima có mặt ở khắp mọi nơi; mặc dù vậy, cho tới nay hầu hết các bằng chứng được nhiều bộ phận trong truyền thông chính thống cho là phỏng đoán. Một lần nữa vấn đề là ai đáng tin. 

Bất kể là ai đáng tin, giờ đây là sự thật, sự thật sắt đá, lõi hạt nhân lò phản ứng số 2 của nhà máy điện nguyên tử Daiichi ở Fukushima đã biến mất khỏi lõi bảo vệ. Điều này dẫn đến một thế giới những điều chưa biết, câu hỏi lớn nhất là: Cần phải làm gì nếu sự tan chảy hoàn toàn xảy ra (có thể là đã xảy ra)? Sau đó là gì?

Một sự tan chảy hoàn toàn liên quan đến tất cả nhiên liệu trong lõi lò phản ứng đang tan chảy, một khối lượng lớn vật chất nóng tan chảy rơi xuống và tập trung ở đáy lõi bảo vệ lò phản ứng. Nếu lõi bảo vệ bị phá vỡ, vật chất có thể chảy xuống cấu trúc bảo vệ lớn hơn bao quanh nó, vốn được che chắn bằng nhiều lớp thép và bê tông (Ferguson).

“Nếu như vỏ bảo vệ bị phá vỡ, có khả năng nhiều vật chất sẽ phát tán ra môi trường,” theo Charles Ferguson, chủ tịch Liên Đoàn Các Nhà Khoa Học Hoa Kỳ (Nguồn: Giải Thích Cơ Chế Tan Chảy Hạt Nhân, PBS Newshour, Science, 15 tháng 3 năm 2011.)

Nhiều vật chất phát tán vào môi trường thực sự có nghĩa là gì?

Các nguồn tin khẳng định rằng cesium-137 chết chóc, chỉ là một trong số nhiều chất đồng vị chết chóc, có thể tan trong nước và thông qua đó phát tán vào đất và nước, nhanh chóng làm ô nhiễm hệ sinh thái. Câu hỏi là liệu sự tan chảy hoàn toàn có phát tán đồng vị chết chóc này, cũng như những đồng vị khác, vào môi trường xung quanh không? Trung thực mà nói, mọi chuyện có vẻ là đúng như vậy.

Không ai biết lõi năng lượng của Fukushima đã tan chảy hoàn toàn vào đất mẹ hay chưa, mặc dù các chỉ dẫn không tốt và không chỉ có vậy, không ai biết làm gì với nó. Không ai biết phải làm gì. Họ thật sự không biết.

Điều duy nhất chắc chắn là chuyện đó không tốt. Tiếp tục đi, nó sẽ trở thành câu hỏi là vấn đề tồi tệ đến đâu.

Robert Hunziker lives in Los Angeles and can be reached at roberthunziker@icloud.com

Friday, January 2, 2015

Mùa đông thứ tư của Fukushima

Đã bốn năm sau thảm họa nhà máy điện nguyên tử Fukushima, người Nhật Bản vẫn còn đang vật lộn để dọn dẹp và khắc phục hậu quả. Xin giới thiệu với bạn đọc bản dịch bài viết "The Fourth Winter of Fukushima" của tác giả Alexis Dudden về cuộc sống của những người phải đi tị nạn do thảm họa nhà máy điện nguyên tử.

Mùa đông thứ tư của Fukushima

“Không, chẳng có gì hết. Tôi chẳng có kế hoạch gì cho năm mới. Chẳng có gì hết. Không có ai tới.” Một phụ nữ bẽn lẽn với khuôn mặt tròn trịa ném những lời đó như mũi phi tiêu vào mặt nạ bảo vệ mà bà ấy mang. Một lúc trước đó bà ấy đang cười hạnh phúc cùng với vài người là cựu cư dân của thành phố nhỏ Tomioka khi họ hồi tưởng về một người bạn mà họ cùng biết. Mặc dù vậy, bà ấy nhanh chóng trở nên sống sượng khi được hỏi về những ngày nghỉ sắp tới. 

Tomioka có 15.839 cư dân trước vụ động đất, sóng thần và nổ lò hạt nhân kinh hoàng vào ngày 11 tháng 3 năm 2011. Tất cả ngoại trừ một người đã rời đi – Matsumura Naoto, một nông dân trồng lúa nổi tiếng đã từ chối bỏ rời bỏ nông trại gia đình đã tồn tại qua 5 thế hệ của ông ấy.

Hoang mang và thất vọng phổ biến trong những người còn lại, một tình trạng tồn tại mà các quan chức chính quyền lúng túng làm tồi tệ hơn vào ngày 25 tháng 3 năm 2012 khi họ chia khu vực 25 dặm vuông bên bờ biển thành 3 khu vực: không bao giờ quay lại, quay lại trong thời gian ngắn, quay lại để sửa chữa. Các nhà khoa học được chính quyền tại trợ quyết định sự phân chia ở đó và các khu vực khác gần nhà máy hạt nhân dựa trên cái được gọi là tỷ suất về liều lượng hàng năm có thể chấp nhận. Những sự thiết kế đó có thể tạo ra cảm giác thiếu thực tế theo các khái niệm khoa học. Mặc dù vậy, trong cuộc sống hàng ngày, điều đó có nghĩa là các đường phố bị chia đôi, một nửa “an toàn” trong khi các căn nhà quanh góc phố được tuyên bố là phải chờ hàng ngàn năm nữa mới có thể quay lại.

Mọi người liên quan hiểu rằng sự phân chia chính thức là cấp thiết đối với việc bồi hoàn. Nếu tài sản của bạn ở bất cứ đâu thuộc chỗ “không bao giờ quay lại” thì bạn sẽ không được trả tiền nữa. Có rất ít sự đánh giá xem những biện pháp đó tác động ra sao tới những người đang đón mùa đông thứ tư ở trong sự quên lãng.

Cuộc sống ở nơi tị nạn nội địa

Nhiều cựu cư dân của Tomioka hiện đang sống cách đó 25 dặm về phía tây trong một thị trấn nông thôn của Miharu, nổi tiếng với cây anh đào 1.000 năm tuổi. Miharu hiện đang mang khoảng 2.000 người trong số 140.000 được chính thức coi là “phải di cư” do khủng hoảng. Khái niệm “tị nạn hạt nhân” biến mất. Tất cả trộn lẫn vào thành một. Mặc dù vậy, những người đó bị tách vĩnh viễn khỏi cuộc sống ngày trước của họ sau khi nhà máy điện nguyên tử Daiichi của Fukushima tan chảy nhanh hơn, trong đó có những người phải sống trong nhà lều suốt 3 năm rưỡi.

Vào một buổi chiều gần đây, một nhóm dân làng bị “di cư” vĩnh viễn của Tomioka tụ tập để nói chuyện trong một căn phòng chung được chiếu sáng rực rỡ, náu mình giữa 20 hay nhiều dãy những tòa nhà sơn màu cát đứng sát nhau, được phân chia thêm thành các phòng nhỏ cho cặp đôi và cá nhân chủ yếu là ở độ tuổi 60 và 70. Một người trẻ hơn ở độ 50 tuổi đã kiên trì trụ lại. Trước cuộc khủng hoảng, công việc kinh doanh của ông là cung cấp bữa ăn trưa cho công nhân nhà máy điện hạt nhân. Sôi nổi và dường như có thể đi bất cứ đâu, ông bị cầm tù bởi những quy tắc của những thứ khiến ông không thể sống ở Tomioka mặc dù cho phép ông tới thăm con chó chồn đáng yêu Chocolat vài lần một tuần, con chó mà ông đã không để cho nó chết.

Nhiều người phải di cư vẫn tin vào khả năng quay trở về trong vài tháng trước đây. Trưởng nhóm Matsumoto-san không tin vào giải pháp đó từ lâu. “Nếu chỉ là họ nói với tôi sau đó, nói với tôi rằng chúng tôi sẽ không thể quay lại, tôi sẽ có thể mang gia đình chuyển tới Aomori (ở miền bắc Nhật Bản), và chúng tôi sẽ sống cùng nhau,” ông nói. Ông cũng chia sẻ nhiều ấn tượng tồi tệ: gia đình bị chia ly, con cái và cháu chắt giờ đang sống phân tán khắp Nhật Bản và hiếm khi viếng thăm. Nhà lều thì nhỏ, nhiều khối gắn với nhau, mặc dù vậy có ít không gian mở và hoàn toàn không có đất canh tác. Những biển chỉ đường mới trên phố chỉ dẫn tới các khu nhà và có vẻ hoan nghênh, nhưng những người bên trong nói họ biết họ đang “trên đường” và “một lúc sau bạn hiểu rằng họ không muốn tiếp đón bạn nữa.

Một người trúng số

Một người phụ nữ có điều ngạc nhiên cho những người khác. “Tôi rất tiếc là đã không nói với các bạn trước,” bà nói, dĩ nhiên là giành lấy lợi thế trước hai người lạ để thông báo tin tức của bà. “Tôi đã xin bốc thăm (nhà), và tôi tiếc là là không nói với các bạn rằng tôi đã thắng. Tôi rất tiếc. Trong một vài tuần tới tôi sẽ chuyển tới một căn nhà định cư. Chả nhiều nhặn gì. Tôi biết là tôi có cơ hội tốt hơn bởi vì tôi làm chủ bản thân mình. Tôi hy vọng rằng các bạn tha thứ cho tôi.

Một số người có thể coi những lời này là bản chất văn hóa, mặc dù một bầu không khí căng thẳng tràn ngập căn phòng. Cảm xúc mong manh của cồng đồng lại bị chia rẽ một lần nữa, một số người chúc bà ấy may mắn – bà đã sống trong 6 căn nhà lều khác nhau trước đây – những người còn lại trông như họ bị ốm và chẳng nói gì. Một người phụ nữ khác bật khóc.

Chính sách nhà ở mới được công bố với khẩu hiệu ngượng nghịu bằng cả tiếng Nhật và tiếng Anh – “Tương lai từ Fukushima” – tiết lộ về những thứ đã có ngay từ ban đầu: tô điểm cho mọi thứ tiếp tục. Những chi tiết nhỏ đưa đến hiện thực về nhà ở. Ngay cả khi nếu bạn đủ may mắn để trúng được một nơi định cư và bạn cố gắng sống sót hơn 11 năm, bạn cũng sẽ phải trả tiền thuê nhà.

Người phụ nữ không biết điều đó, hay không có ai nói cho bà về việc họ làm. Bà sẽ chuyển đến một nơi được gọi là nhà định cư vào mùa đông này. Cùng lúc đó, những người khác trở thành một phần của bảng thống kê xấu, một trong những sự thật rõ ràng kể từ tháng 3 năm 2011. Người chết do nguyên nhân căng thẳng nhiều hơn là do những thảm họa ban đầu ở Fukushima 

Alexis Dudden is a professor of history at the University of Connecticut and the author of Troubled Apologies Among Japan, Korea, and the United States (Columbia University Press, 2008). 

This article originally appeared in Foreign Policy In Focus.