Saturday, April 26, 2014

Quyền tự do ngôn luận ở Mỹ: Bị bắt giam vì quay phim cảnh sát

Xin giới thiệu với bạn đọc bản dịch bài viết "Light, Camera, Arrest" của tác giả John W. Whitehead đăng trên tạp chí Coldtype số 84, tháng 4 năm 2014. Bài viết cho biết về tình trạng cảnh sát xâm phạm quyền tự do ngôn luận của người dân Mỹ, và hiện nay người dân Mỹ chưa có cách nào để xử lý tình trạng đó một cách hiệu quả. Tiêu đề bài viết là do người dịch đặt.

Một lần nữa, chính quyền Hoa Kỳ lại cố trở thành cảnh sát của thế giới khi họ biến các nhân viên hành pháp thành cảnh sát. Chúng ta có chiến hạm tuần tiễu trên mặt Biển Đen, chiến đấu cơ phản lực tuần tra trên bầu trời Baltic, và các tàu khu trục mang tên lửa hành trình đang lùng sục chiếc máy bay mất tích của hãng hàng không Malaysia trên biển Nam Trung Hoa. Nhưng bất cứ khi nào, ở Hoa Kỳ các quyền hợp hiến của chúng ta bị xóa bỏ không thương tiếc, các chủ nhà bị đe dọa đuổi ra khỏi nhà vì sống theo kiểu không sử dụng các tiện nghi đô thị, phụ nữ lớn tuổi bị bỏ tù vì cho quạ ăn, và công dân mang điện thoại di dộng bị bắt vì đe dọa quay phim các hoạt động của cảnh sát.

Robin Speronis đang bị đe dọa đuổi khỏi nhà ở Florida, vì sống theo kiểu không sử dụng các tiện nghi đô thị như nước và điện. Thành phố chính thức khẳng định là các cư dân ở Cape Coral đã chọn cách sống vi phạm luật duy trì tài sản quốc gia và quy định của thành phố. Mary Musselman, cũng là công dân Florida, bị giam giữ không có lệnh của tòa vì đã “cho động vật hoang dã ăn”. Musselman đã 81 tuổi, bị quản thúc sau khi bị phạt vì cho gấu ăn ở gần nhà. Brandy Berning ở Florida bị giam một đêm trong tù vì ghi âm lại cuộc đối thoại giữa cô với nhân viên cảnh sát chặn xe của cô.

Xin chào mừng đến với sự nực cười được luật pháp và trật tự của Hoa Kỳ tạo ra hiện nay, tôi đã từng chỉ ra trong cuốn sách của mình, “Chính phủ của chó sói: Sự trỗi dậy của nhà nước cảnh sát Hoa Kỳ”, là mức độ tội phạm thấp, hoạt động cảnh sát được quân sự hóa gia tăng, và người Mỹ bị trừng phạt vì sống theo kiểu không sử dụng tiện nghi đô thị, cho động vật hoang dã ăn, tổ chức nghiên cứu kinh thánh ở sân sau, trồng rau ở sân trước, thu gom nước mưa, và quay phim cảnh sát.

Những chuyện tiếp theo sẽ khiến bạn ngạc nhiên. Giống như một sự mỉa mai: Chính quyền khẳng định họ có thể giám sát chúng ta dưới bất kỳ hình thức nào - nghe điện thoại, đọc trộm email và tin nhắn, theo dõi việc đi lại của chúng ta, chụp ảnh bằng lái xe, thậm chí xâm nhập vào thông tin sinh học của chúng ta trong ngân hàng DNA - nhưng nếu chúng ta định chống lại, dù chỉ là một chút ít thôi, chúng ta sẽ bị cảnh sát điều tra, bắt giam và phạt vì vi phạm những tội lặt vặt (thường là không đáng kể), và buộc phải khôi phục tình trạng ban đầu.

George Thompson ở Boston bị bắt sau khi anh ta sử dụng điện thoại di động quay phim một viên cảnh sát mà anh ta nói là “mất kiểm soát”. Sinh viên đại học Texas Abie Kyle Ikhinmwi bị bắt giữ sau khi cô dùng điện thoại di động quay lại một vụ bẫy tốc độ của cảnh sát. Thiếu niên ở bang Kansas Addison Mikelson bị bắt vì quay phim một chiếc xe tuần tra phóng nhanh và không bật đèn xin nhan khi rẽ.

Leon Rosby đang quay phim vụ đối đầu với cảnh sát vào tháng 6 năm 2013, một tay cầm điện thoại và tay kia giữ con chó, ba sĩ quan tiến đến chỗ anh ta. Cảm thấy có vấn đề, Rosby đặt con chó Rottweiler 2 tuổi tên là Max vào xe ô tô. Tờ LA Times đưa tin: “Khi các sĩ quan còng tay Rosby, con chó thoát qua cửa sổ mở, sủa và lao vào các sĩ quan. Một sĩ quan cố nắm lấy dây xích chó, sau đó chĩa súng và bắn bốn phát, giết chết Max. Video ghi lại sự cố được lan truyền trên YouTube, dẫn đến sự phẫn nộ của công chúng và thu hút người biểu tình tới trụ sở của Sở Cảnh Sát”. Rosby chuẩn bị hồ sơ vụ kiện nhân quyền chống lại thành phố và 3 sĩ quan cảnh sát. 

Và người đàn ông Baltimore bị cảnh sát đe dọa sau khi họ biết anh ta quay phim họ trong khi bắt giữ. Trạm CBS địa phương tường thuật về vụ đối đầu như sau:

“Tôi được phép làm vậy”, người đàn ông nói với viên sĩ quan.

“Đi khỏi đây ngay”, viên sĩ quan trả lời.

“Anh không có quyền”, viên sĩ quan nói.

Nhưng người đàn ông không ngừng quay phim và tiếp tục tiến đến.

“Anh có thấy cảnh sát hiện diện ở đây không? Anh có thấy chúng tôi không? Chúng tôi không [văng tục] đi dạo. Anh có hiểu không? Đừng có khing thường chúng tôi và đừng có không thèm nghe lời của chúng tôi”, sĩ quan nói. “Giờ thì đi đi và ngậm miệng lại [văng tục] hoặc anh sẽ vào tù, anh có hiểu không?”

Sau khi quay đi, viên sĩ quan quay lại chỗ người đàn ông lần thứ ba, cố tóm lấy anh ta.

“Tôi cho rằng tôi có quyền tự do ngôn luận”, người đàn ông nói.

“Anh không có, Anh vừa đánh mất nó rồi”, viên sĩ quan trả lời.

Và đó là bản tóm tắt lại những gì diễn ra khi các viên chức hành pháp - không chỉ cảnh sát, mà mọi nhân viên của chính quyền được giao nhiệm vụ thi hành pháp luật, từ tổng thống trở xuống - được phép bỏ qua luật lệ khi thuận tiện. Tại những nơi mà tiêu chuẩn kép được sử dụng thì chỉ có công dân mới phải tuân thủ pháp luật, những viên chức hành pháp thì không, “khế ước xã hội” mà John Locke hình dung là nền tảng của xã hội đã đổ vỡ. Chúng ta cho phép quan chức chính quyền hoạt động ngoài pháp luật càng nhiều thì luật pháp càng nhanh chóng trở thành công cụ để trả thù chúng ta, hơn là ràng buộc và kiểm soát chính quyền như mục tiêu ban đầu.

Điều này đưa tôi quay trở lại với vấn đề người Mỹ bị bắt vì quay phim cảnh sát. Cho đến nay, điều đó chủ yếu diễn ra với những nhà báo và phóng viên ảnh, những người cố gắng ghi lại các cuộc biểu tình chính trị và sự quấy rầy của cảnh sát. Mặc dù vậy, với ưu thế của điện thoại di động về thu âm và ghi hình, các cá nhân đe dọa ghi hình cảnh sát trong những hành động đáng ngờ hoặc lạm quyền tại nơi công cộng đang ngày càng trở thành đối tượng phải chịu sự đối xử thô bạo vì những tư liệu đó. Những video đó khi được phổ biến rộng rãi, có thể trở thành công cụ đầy sức mạnh để buộc cảnh sát phải hành động cẩn trọng và buộc họ phải tôn trọng những quyền mà họ phải bảo vệ.

Tất nhiên, các nhân viên cảnh sát và liên minh của họ tìm cách cấm những video đó. Cảnh sát Massachusett đã viện dẫn một luật giám sát bang cho phép trừng phạt các hành vi quay video của công nhân như là tội ác. Do luật giám sát bang yêu cầu sự đồng thuận của “hai phía”, nên phần lớn các kiểu quay phim công khai có thể coi là bất hợp pháp. Luật tương tự cũng xuất hiện ở California, Florida, Illinois, Michigan và Pennsylvania. Luật được ban hành để bảo vệ các công dân khỏi bị giám sát theo cách xâm phạm vào đời tư, nhưng cảnh sát lại khai thác chúng để ngăn cản quyền tự do ngôn luận nhằm ngụy trang hình ảnh của họ trước công chúng. Cảnh sát cho rằng quy định đó cho phép họ ngăn cản một cách hợp pháp việc quay phim của các công dân như Jeffrey Manzelli, một nhà báo đã ghi lại hình ảnh cảnh sát đe dọa người biểu tình tại mít-ting và đã bị bắt và phạt theo luật đã nêu trên. 

Do phải mang gánh nặng chi phí kiện tụng trong những vụ cảnh sát khủng bố công dân vì không muốn các hành động của họ bị ghi hình nên một số thành phố đã cố gắng áp dụng các chính sách bảo vệ các công dân ghi hình cảnh sát. Ở Troy, N. Y. viên chức cảnh sát thành phố phải đối mặt với án phạt tiền và ngồi tù nếu họ ngăn cản người dân chụp hình hoặc quay phim họ một cách hợp pháp. Nếu được áp dụng, sắc lệnh của Troy, có mức phạt tối đa 5,000 USD và án tù tới 15 ngày đối với các viên chức vi phạm, sẽ là luật đầu tiên của quốc gia này về việc cấm cảnh sát ngăn cản công dân quay phim hay chụp ảnh hoạt động của họ. Sau khi phải thanh toán 200,000 USD thì sở cảnh sát Indianapolis sẽ sớm phải nhắc nhở các viên chức của họ rằng công dân có quyền quay phim các nhân viên cảnh sát đang làm nhiệm vụ. Đó là trường hợp một công dân Indianapolis 66 tuổi bị quật ngã xuống đất, bắt giữ và phạt vì chống lại việc bắt giữ, gây rối trật tự và say rượu nơi công cộng (ông ấy được chứng minh không có tội này) sau khi sử dụng điện thoại di động ghi hình cảnh sát bắt giữ một thanh niên trên đường ô tô trong khu ông ấy ở.

Hiện nay đang có phong trào yêu cầu cảnh sát phải mang theo camera theo dõi của công sở để ghi lại những gì các viên chức cảnh sát nhìn thấy 

Tòa án ủng hộ quyền của những nhân chứng quay phim, mặc dù chính quyền muốn đặt những hành động đó ra ngoài pháp luật. Vào năm 2012, Tòa Tối Cao Hoa Kỳ từ chối xét xử vụ kháng án về luật nghe trộm của Illinois, luật đó trừng phạt việc quay phim các nhân viên hành pháp như tội ác cấp độ một [chú thích: ví dụ như tội giết người, hãm hiếp] với mức án có thể lên đến 15 năm tù.

Năm 2013, Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ đưa ra báo cáo về vụ án Mannie Garcia v. hạt Montgomery, Md., tuyên bố rằng các cá nhân không chỉ có quyền quay phim các viên chức khi thi thành công vụ theo Tu Chính Án Thứ Nhất, mà theo Tu Chính Án Thứ Tư và Thứ Mười Bốn họ còn có quyền không bị bắt giữ mà không có lệnh của tòa án. Trường hợp của Garcia là một nhà báo bị bắt giữ và phạt tội gây rối trật tự vì quay phim cảnh sát bắt giữ hai người đàn ông. Theo hồ sơ vụ kiện, cảnh sát “ấn Garcia vào xe cảnh sát, còng tay anh ta, làm anh ta ngã ra sàn bằng cách đá văng chân của anh ta, chế nhạo anh ta và đe dọa sẽ bắt giữ vợ anh ta nếu cô ấy tới nhặt camera, thu giữ thẻ nhớ và không bao giờ trả lại.”

Vấn đề như tòa thượng thẩm Hoa Kỳ khu vực số 7 khẳng định vụ trong Payne v. Pauley là “nhân viên cảnh sát phải bị trừng phạt nặng hơn các thường dân và phải kiềm chế khi va chạm với công chúng” và “không được đưa ra bất kỳ sự đe dọa hay từ ngữ hoặc cử chỉ lăng mạ, hay ám hiệu gây rối nào”

Sự phức tạp mà chúng ta phải đối mặt là viên chức cảnh sát ngày càng chỉ bị trừng phạt nhẹ, ít kiềm chế hơn trong va chạm với công chúng, và sử dụng mọi loại từ ngữ, cử chỉ hay ám hiệu đe dọa. Trong thế giới lý tưởng, cảnh sát được coi là những đầy tớ của công chúng, họ là đối tượng bị ghi hình và giám sát khi thi hành công vụ. Nhưng thực tế hoàn toàn khác với thế giới lý tưởng. Vậy chúng ta phải làm gì? Chúng ta phải tiếp tục bảo vệ quyền của mình, ghi hình cảnh sát khi có cơ hội, và nhắc nhở một cách lịch sự bất cứ viên chức đối đầu nào rằng họ là đầy tớ của công chúng, và hành vi của họ là đối tượng kiểm tra của công chúng. Nếu họ không đồng ý và ngăn cản chúng ta quay phim, chúng ta có thể viện dẫn Hiến Pháp Hoa Kỳ, thứ mà họ đã thề sẽ tuân thủ, thứ bảo vệ quyền được quay phim các sự kiện liên quan đến lợi ích công cộng. Và nếu họ tiếp tục chống lại bằng cách dọa tống người ta vào tù vì họ không thích sự minh bạch và trách nhiệm, họ có thể trả lời trước tòa án.

Mục tiêu là đi đến trạng thái mà chúng ta có thể giám sát quan chức chính quyền, thay vì bỏ qua. Như quan tòa Louis D. Brandeis đã nhận xét, “Ánh sáng mặt trời là có thể nói là chất tẩy uế tốt nhất; ánh sáng điện là nhân viên cảnh sát hiệu quả nhất.”

No comments:

Post a Comment